Augustin Weltzel i jego prace historyczne o Górnym Śląsku - Joseph Gregor

Augustin Weltzel und seine oberschlesische Geschichtswerke
Von Joseph Gregor, Pfarrer von Tworkau
Sonderabdruck aus des „Oberschlesischen Heimat" Band IV.
Oppeln 1908,
Verlag des Oberschlesischen Geschichtsvereins.
Kommissionsverlag von A. Wilpert in Groß-Strehlitz.

Reprint pracy ks. Józefa Gregora (1857—1926) — proboszcza w Tworkowie (pow. Racibórz) działacza narodowego i społecznego, obrońcy języka polskiego, pisarza, autora prac naukowych i publicysty — o swoim poprzedniku na urzędzie proboszcza Tworkowa, którym był Augustin [Augustyn] Weltzel i o jego pracach historycznych na Górnym Śląsku.
Oddzielne odbicie (przedruk) tekstu ukazał się w 1908 roku w Opolu.


Reprint jest zestawem dwóch ręcznie numerowanych woluminów wydanych w 2014 roku !

Pierwszy wolumin w miękkiej oprawie o formacie ok. 24 cm x 16 cm liczący 26 stron, jest właściwym reprintem edycji w języku niemieckim z 1908 roku.

Drugi wolumin w miękkiej oprawie o formacie ok. 24 cm x 16 cm liczący 28 stron jest polskim współczesnym tłumaczeniem tej publikacji.


Kim był Augustin [Augustyn] Weltzel ?

Ks. Augustyn Bogusław [Augustin Bogislaus] Weltzel (1817—1887) — proboszcz w Tworkowie (pow. Racibórz), radca duchowny i doktor honorowy, historyk Górnego Śląska, przed wojną uważany za jednego z największych historyków górnośląskich.
Urodził się 9 kwietnia 1817 r. w Jelczu (Jeltsch), parafia Miłoszyce (Melschwitz) w pow. oławskim.
Był synem gajowego (strażnika leśnego) w majątku hrabiego von Saurma-Jeltsch. Po ukończeniu miejscowej szkoły elementarnej, uczył się w latach 1830—1838 w Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości. W latach 1838—1841 studiował teologię na Uniwersytecie Wrocławskim. 8 maja 1842 r. przyjął święcenia kapłańskie.
Następnie został mianowany wikarym parafii w Szczecinie, później w Pomorzanach.
W 1857 r. dzięki poparciu hrabiego otrzymał urząd proboszcza w Tworkowie, gdzie pracował do śmierci.
W 1863 r. został posłem do Reichstagu z powiatu raciborskiego. W 1866 r. otrzymał od króla pruskiego Order Czerwonego Orła IV klasy. W 1889 r. Uniwersytet Wrocławski nadał mu doktorat honoris causa.
Augustin Weltzel już podczas pracy na Pomorzu interesował się historią.
Po przeniesieniu do Tworkowa rozpoczął badania w archiwach Raciborza, Wrocławia, Opola, Berlina, Opawy, Pragi oraz Wiednia. Ich rezultatem były publikowane monografie poszczególnych miast Górnego Śląska i rodów szlacheckich.
Zmarł w Tworkowie 4 listopada 1897 r.

Fragment z pracy „Augustin Weltzel i jego prace historyczne o Górnym Śląsku" :

... odszedł na wieczny spoczynek największy badacz dziejów Górnego Śląska, radca duchowny dr Augustin Weltzel. Pięćdziesiąt lat temu, 22 września 1857 r., honoro­wy kanonik dr Heide z Raciborza wprowadził go na urząd proboszcza parafii w Tworkowie, gdzie przez 40 lat sprawował posługę duszpasterską, a w wolnych chwilach, z mrówczą pilnością, opracowywał dzieje górnoślą­skich miast, wsi, kościołów i rodów szlacheckich.

Z okazji tej rocznicy ze smutkiem i wdzięcznością wspominamy niestrudzonego kapłana, powszechnie szanowanego przez władze duchowne i świeckie, cenionego i podziwianego przez współpracowników oraz kolegów historyków, umiłowanego przez parafian.
Wspominamy człowieka, który stał się przykładem dla młodszego pokolenia duchownych oraz tych, którzy poświęcili swe siły i zapał zgłębianiu wiedzy o stronach ojczystych, o którym 27 listopada 1883 r. ówczesny książę-biskup dr Robert Herzog pisał tak pięknymi słowy:

„Korzystam z prywatnej okazji — w innej formie uczynię to później — by jak najgoręcej podziękować za dotychczasowe prace o historii naszej diecezji i prowincji, które ku memu żalowi nie są jeszcze dostatecznie znane szerszej publiczności, tak jak na to zasługują, oraz by zapewnić, że szcze­rze i gorąco wspieram Pana dążenia i cieszyłbym się bardzo, gdyby znalazł Pan także wśród naszych młodych księży pilnych uczniów, stając się dla nich wzorem do naśladowania i jednocześnie zachęcając ich do równie udanych osiągnięć. Pozwoliliśmy, podobnie jak w wielu innych dziedzinach, wyprzedzić się niekatolickim badaczom dziejów; nadszedł czas byśmy pomyśleli o wydobyciu skarbów, do których mamy uzasadnione prawa. Obok młodych duchownych zainteresowanych historią diecezji pokładam w Panu, jako weteranie i historykowi biskupstwa, moje zaufanie i życzę z całego serca, by Pan Bóg zachował Księdza przez długie lata w zdrowiu i dał siły, pozwalając wykorzystać talenty  dziejopisarskie, którymi Pana obdarzył, by nadal pracował Pan i tworzył na chwałę Boga oraz przysparzając sławy naszej drogiej diecezji, a także dla ukazania prawdy na wszystkich płaszczyznach życia kościelnego i chrześcijańskiego — In pace Christi

Szczerze oddany w miłości

 † Robert, książę — biskup"