Nie zachowane kościoły drewniane Górnego Śląska - Piotr Siemko

OD AUTORA

Książka oddawana do rąk Czytelnika poświęcona jest już nie istniejącym zabytkowym drewnianym kościołom na Górnym Śląsku.
Powstała dość przypadkowo. Przeglądając literaturę dotyczącą dziejów sztuki śląskiej, stwierdziłem, że w ciągu kilku dziesięcioleci ubyło bardzo dużo zabytków, w czym sporą liczbę stanowią drewniane kościoły.
Początkowo poszukiwałem materiałów ikonograficznych (starych zdjęć, rysunków, grafik, obrazów) ukazujących obiekty nie istniejące. Przy tej okazji starałem się pozyskiwać kopie przedstawień kościołów w postaci negatywów lub odbitek wykonanych w różnych technikach. W ten sposób udało mi się zgromadzić spory zbiór.
Zauważyłem ponadto, że część zebranego przeze mnie materiału ikonograficznego nigdy nie była publikowana, a w odniesieniu do niektórych przekazów może to być ostatnia chwila uratowania ich dla potomnych.

Zebranie przekazów ikonograficznych prezentowanych w niniejszej publikacji zajęło mi około 6 lat.
Poszukiwania rozpocząłem od księgozbioru Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Penetracja starej literatury naprowadziła mnie na dalsze materiały. Wiele unikalnych zdjęć udało mi się znaleźć w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu, gdzie znajduje się cała kolekcja zdjęć kościołów śląskich wykonana na jubileusz 25-lecia przyjęcia sakry biskupiej przez biskupa wrocławskiego H. Förstera (1878 r.).
Bogatą kolekcję klisz fotograficznych na szkle, które powstały w latach 1900-1920, posiada Muzeum w Gliwicach.
Trochę zdjęć archiwalnych jest również w dziale etnograficznym Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
W celu zdobycia odpowiedniego materiału przemierzyłem wzdłuż i wszerz Górny Śląsk, od parafii do parafii.
Plonem tych poszukiwań było także uzyskanie unikalnego materiału.

W 1992 roku, kiedy mój zbiór ikonograficzny był już dość bogaty, narodził się pomysł wydania go w postaci książki.
Wówczas przystąpiłem do opracowywania tekstu, opierając się na dostępnej literaturze.
Okazało się, że literatura dotycząca drewnianego budownictwa sakralnego na Górnym Śląsku jest dość obfita, ale mało znana. Dlatego też w Bibliografii zamieściłem nie tylko pozycje mówiące o zabytkach nie istniejących, ale także o zachowanych.

Wreszcie należałoby postawić pytanie, jakie cele ma spełnić niniejsze opracowanie.
Wydaje mi się, że z uwagi na unikalny materiał ikonograficzny książka ma charakter poznawczy i z tego powodu przyjąłem formułę katalogu. Nie podjąłem się ani syntezy, ani analizy zebranego materiału.
Pierwsza, ogólna, część ma za zadanie wprowadzenie w temat. Jedna z idei przyświecających mi przy pracy nad książką to ukazanie utraconego piękna śląskiej ziemi.


SPIS RZECZY :

Słowo wstępne
Od Wydawcy
Od Autora
Zasięg terytorialny
Drewniane kościoły w literaturze fachowej i popularnej
Transfer drewnianych kościołów

Kościoły :

Bielszowice
Bogucice
Bojszowy
Brynica
Brzezie n. Odrą
Brzezinka
Brzeźce
Bujaków
Bytom
Bytom
Bzie Zameckie
Chechło
Ciasna
Dębie
Długomiłowice
Dziećkowice
Dziergowice
Fałkowice
Gliwice
Goczałkowice
Godów
Golasowice
Gorzów Śląski
Gronowice
Grzędzin
Haźlach
Kamienica Śląska
Kisielów
Kotulin
Krasiejów
Krowiarki
Kuźnica Raciborska
Lędziny
Ligota Turawska
Lubomia
Lyski
Łagiewniki Wielkie
Łącza
Łubiany k. Opola
Łubowice
Marklowice Dolne
Marklowice
Mazańcowice
Międzyrzecze
Moszczenica
Mszana
Ornontowice
Ostrożnica
Paczyna
Pawłów
Piekary Śląskie
Pierściec k. Skoczowa
Pniów
Polanowice
Połomia
Pruchna
Pstrążna
Pszczyna
Puńców
Radziejów
Raszczyce
Rogów
Rudnik
Rudno
Rudyszwałd
Rydułtowy
Skrzyszów
Staniszcze Wielkie
Szczedrzyk
Szemrowice
Świerklany
Twardawa
Warszowice
Woszczyce
Wysoka
Zabełków
Zabrze
Zawada Książęca

Bibliografia
Słowniczek trudniejszych terminów
Nazwy miejscowości polskie i niemieckie
Spis ilustracji
Abbildungen
Zusammenfassung

NAZWY MIEJSCOWOŚCI POLSKIE I NIEMIECKIE

Bielszowice - Bielschowitz
Bodzanowice - Bodzanowitz, Grunsruh
Bogucice - Bogutschütz
Bojszowy - Boischow
Brynica - Brinnitz, Brünne
Brzezie n. Odrą - Brzezie, Hohenbirken
Brzezinka - Birkenau
Brzeźce - Brzestz
Bujaków - Bujakow
Bytom - Beuthen
Bzie Zameckie - Goldmannsdorf
Chechło - Chechlau, Strahlheim
Ciasna - Teichwalde
Dębie - Dembio, Reichenwald
Długomiłowice - Langlieben (w literaturze również pod miejscowością Krzanowice, niem.: Krzanowitz)
Dziećkowice - Dzietzkowitz
Dziergowice - Dziergowitz, Oderwalde
Fałkowice - Falkowitz, Falkendorf
Gliwice - Gleiwitz
Goczałkowice - Ober Goczalkowitz, Bad Gotschalkowitz
Godów - Nieder Godow
Golasowice - Golassowitz
Gorzów Śląski - Landsberg OS
Gronowice - Grunowitz, Teichfelde
Grzędzin - Grzendzin, Grenzburg
Haźlach - Haslach
Kamienica Śląska - Kamitz
Kisielów - Kiselau
Kotulin - Gross Kottulin, Klein Kottulin, Rodenau OS
Krasiejów - Krascheow, Schönhorst
Krowiarki - Polnisch Krawarn, Preussisch Krawarn
Kuźnia Raciborska - Gross Hammer, Ratibor Hammer
Lędziny - Lendzin
Ligota Turawska - Ellguth Turawa
Lubomia - Lubom
Lyski - Lissek, Liski
Łagiewniki Wielkie - Gross Lagiewnik
Łącza - Latscha, Föhrengrund
Łubniany k. Opola - Lugnian, Lugendorf
Łubowice - Lubowitz
Marklowice Dolne - Nieder Marklowitz
Markowice - Markowitz, Markdorf
Mazańcowice - Matzdorf
Międzyrzecze - Kurzwald
Mikulczyce - Mikultschütz
Moszczenica - Moschczenitz
Mszana - Mschanna
Ornontowice - Ornontowitz
Ostrożnica - Ostrosnitz, Scheidenburg
Paczyna - Gross Patschin, Hartlingen
Pawłów - Pawlau, Paulsdorf
Piekary Śląskie - Deutsch Piekar
Pierściec - Perstetz
Pniów - Pniow, Schrotkirch
Polanowice - Polanowitz, Kornfelde
Połomia - Pohlom
Pruchna - Pruchna
Pstrążna - Pstrzonsna, Fischgrund
Pszczyna - Pless
Puńców - Punzau
Radziejów - Radzieow (w literaturze czasem pod miejscowością Popielów, niem: Poppelau)
Raszczyce - Raschütz
Rogów - Rogow, Rogau
Rudnik - Rudnik, Herrenkirch
Rudno - Rudnau, Braunbach
Rudyszwałd - Ruderswalde
Rydułtowy - Nieder Rydultau
Skrzyszów - Skrzyszow
Staniszcze Wielkie - Gross Stanisch, Gross Zeidel
Szczedrzyk - Szczedrzik
Szemrowice - Schemrowitz
Świerklany - Nieder Schwirklan
Twardawa - Twardawa, Hartenau
Warszowice - Warschowitz
Woszczyce - Woschczytz
Wysoka - Wyssoka, Lindenhöhe OS
Zabełków - Zabelkau, Schurgersdorf
Zabrze - Hindenburg
Zawada Książęca - Herzoglich Zawada, Reinfelde