Polskie Ziemie Zachodnie. Studia socjologiczne

Z notatki wydawniczej :

Prezentowana praca stanowi refleksję socjologiczną na temat Ziem Zachodnich Polski będącą ukoronowaniem trzydziestolecia rozwoju socjologii jako dyscypliny akademickiej na Pomorzu Zachodnim i Śląsku. Odwołuje się ona do tradycji badań socjologicznych w tym zakresie ośrodka poznańskiego, w którym problematyka Ziem Zachodnich od sześćdziesięciu lat stanowi przedmiot eksploracji naukowej.

Badanie zbiorowości społecznych obszarów, które po II wojnie światowej znalazły się w granicach państwa polskiego, było zorientowane początkowo głównie na kwestię tożsamości kulturowej i gospodarczej ludności napływowej, zasiedlającej Ziemie Zachodnie po wysiedleniu stąd ludności niemieckiej, jej stosunku do ludności autochtonicznej.
Sporo miejsca poświęcono problemom przystosowania się osadników do nowych warunków życia, eksploatacji i adaptacji przedmiotów cywilizacji kultury niemieckiej.
Wraz z upływem lat znaczenia nabierały zagadnienia związane z integracją tych obszarów z pozostałymi regonami Polski, tworzenie się tożsamości regionalnej.
Przedmiotem badań stały się też relacje między Polakami a Niemcami, obraz Niemców i Niemiec w świadomości mieszkańców pogranicza polsko-niemieckiego.

Transformacja ustrojowa i wejście Polski do struktur europejskich spowodowały na Ziemiach Zachodnich zmiany społeczne związane z procesami migracyjnymi, zacieraniem się granicy polsko-niemieckiej.
Ludność zamieszkała na tych terenach wykazuje otwartość na współpracę i współdziałanie międzynarodowe.
Potwierdzają to zmiany w systemie wartości, postawach i stereotypach społecznych mieszkańców i młodzieży tych regionów.


Z okładki :

„Nie ulega wątpliwości zasadność wydania tomu poświęconego współczesnej tematyce polskich Ziem Zachodnich i Północnych. W polskiej socjologii stanowią one tradycyjnie przedmiot zarówno rozbudowanej refleksji teoretycznej, jak i obiekt licznych analiz empirycznych.
Od przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ziemie te, ze względu na swą specyfikę, jako Ziemie Odzyskane, stanowiące teren eksperymentu społecznego w makroskali, polegającego na masowej migracji dziesiątek tysięcy ludzi z innych części kraju, a zwłaszcza z Kresów - stanowiły obiekt zainteresowania wielu badaczy społecznych.
Ostatnie dwie dekady to nowa fala analiz społecznych, traktujących te obszary z nowej perspektywy teoretycznej, wyznaczanej przez nurt analiz transgranicznych, jak również wykorzystujących nowe paradygmaty, przykładowo teorię ugruntowaną i socjologię interpretatywną.
Trzeba zaznaczyć, że obok tekstów zorientowanych tradycyjnie, monografia zawiera także ujęcia nowego typu".

(fragment z recenzji książki)


SPIS TREŚCI :

Wstęp

Wspomnienie o Prof. Władysławie Jacherze

Rozdział I. Ziemie Zachodnie w problematyce polskich badań socjologicznych

Robert B. Woźniak — Pięćdziesiąt lat socjologii na Pomorzu Zachodnim

Jacek Wódz — Polskie regiony - dynamika tożsamości

Włodzimierz Durka — Orientacje teoretyczne w badaniach socjologicznych Ziem Zachodnich i Północnych Polski (w latach 1945-1990)

Rozdział II. Kształtowanie się życia społecznego na Ziemiach Zachodnich

Władysław Jacher — Problemy adaptacji społeczno-kulturowej ludności polskiej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1945 r.

Andrzej Sakson — Przemiany tożsamości lokalnej i regionalnej mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych

Zbigniew Rykiel — Kolonizacja a tożsamość społeczna na Ziemiach Zachodnich - przykład Zielonej Góry

Leszek Gołdyka — Przeobrażenia demograficzne regionu zachodniopomorskiego u schyłku XX i na początku XXI wieku

Małgorzata Kamola-Cieślik — Wpływ uwarunkowań politycznych na rozwój przemysłu stoczniowego na Pomorzu Zachodnim w latach 1948-1970

Żaneta Stasieniuk — Wybrane społeczno-kulturowe uwarunkowania integracji zbiorowości Ziem Zachodnich i Północnych Polski

Rozdział III. Socjologiczne problemy rozwoju Ziem Zachodnich

Kazimierz Doktor — Transgraniczna elita menedżerów

Agnieszka Kołodziej-Durnaś — Wybrane aspekty społeczno-kulturowych uwarunkowań działalności gospodarczej na Ziemiach Zachodnich

Marcin Dębicki — Kilka obserwacji w kwestii społecznego wymiaru funkcjonowania komunikacji kolejowej na Dolnym Śląsku (z kontekstem ogólnopolskim w tle)

Ryszard Czyszkiewicz — Decyzje wyborcze w okręgu szczecińskim

Maciej Kowalewski — Mit miasta portowego jako atrakcja turystyczna

Rozdział IV. Stosunki polsko-niemieckie w perspektywie regionalnej

Zbigniew Kurcz — Miasta europejskie na pograniczu polsko-niemieckim. Manifesty i realia

Magdalena Lemańczyk — Instytucje mniejszości niemieckiej na Ziemiach Północnych po 1989 r. ze szczególnym uwzględnieniem byłych terenów Westpreussen - aktualna sytuacja społeczno-kulturowa

Andrzej Michalak — Małomiasteczkowy nacjonalizm niemiecki na pograniczu z Polską. Przyczynek do problemu socjologicznego