Kant i Hegel w sporach filozoficznych osiemnastego i dziewiętnastego wieku - ANDRZEJ J. NORAS

Z notatki wydawniczej :

Książka składa się z dwóch części. Część pierwsza poświęcona jest filozofii Kanta, natomiast druga – filozofii Hegla.

Taka struktura pracy wyznaczona jest faktem dominacji tych koncepcji w czasach, kiedy się tworzyły, a zarazem ich żywotnością i siłą oddziaływania. Tak jak do dyskusji całe ówczesne środowisko filozoficzne sprowokowała filozofia Kanta, tak też – a może w jeszcze większym stopniu – filozofia Hegla. W części pierwszej znajdują się analizy poświęcone myśli Kanta, przy czym ma ona stanowić próbę systematycznej analizy samej myśli filozofa z Królewca. Oznacza to podjęcie próby analizy filozofii Kanta bez wikłania się w różne interpretacje. Dopiero później pokazane zostały motywy interpretacyjne filozofii Kanta.

Kant nie był idealistą niemieckim, a zatem to interpretacje Kanta doprowadziły do tego, że miejsce krytycznej filozofii systematycznej zajęła zdogmatyzowana filozofia systemowa. Taki był zamysł tych filozofów, którzy kłócili się nie tylko o rozumienie myśli Kanta, ale także o kształt filozofii w ogóle. W ten sposób, za pośrednictwem K.L. Reinholda i S. Maimona, doszło do sformułowania programu filozoficznego Fichtego (jego Wissenschaftlehre). Następnie do głosu doszła, podlegająca wielostronnym wpływom, filozofia Schellinga.

Punktem wyjścia części drugiej jest filozofia Hegla, która stanowiła swoiste zwieńczenie idealizmu niemieckiego. Ale zarazem pojawia się rzecz nowa. Filozofia Kanta stała się bezpośrednim przedmiotem namysłu filozofów pokantowskich. Każdy z nich odnosił się do jego myśli, każdy filozofował w perspektywie jego myślenia. Filozofia Hegla budzi żywsze i bardziej różnorodne reakcje: od zapatrzenia do całkowitej krytyki. Z perspektywy analiz zamieszczonych w pracy powoduje to pewną nierównowagę, jeśli chodzi o odniesienia do Hegla wobec tych, jakie zawarto w pierwszej części w odniesieniu do Kanta. W drugiej części równie często tych odniesień brak. Nie wszyscy bowiem filozofują wprost w odniesieniu do Hegla (jak Kierkegaard bądź Schopenhauer).

SPIS TREŚCI :

Wstęp


Część pierwsza
Filozofia Immanuela Kanta i jej recepcja w osiemnastym i dziewiętnastym wieku


Rozdział pierwszy
Problemy filozofii krytycznej Immanuela Kanta

Rozdział drugi
Filozofia Kanta w swych bezpośrednich interpretacjach

Rozdział trzeci
Kant a filozofia idealizmu niemieckiego

Transformacja krytycyzmu Kanta w ujęciu Fichtego
Kant a filozofia Schellinga
— Filozofia przyrody
— Schellinga idealizm transcendentalny
— Schellinga filozofia tożsamości
— Schellinga filozofia wolności
— Filozoficzno-religijny system późnego Schellinga
Romantyzm. Schleiermacher


Część druga
Filozofia Georga Wilhelma Friedricha Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja


Rozdział czwarty
Filozofia Georga Wilhelma Friedricha Hegla

Problematyczność filozofii Hegla
Kontekst historyczny filozofii Hegla
Fenomenologia ducha
Nauka logiki

Rozdział piąty
Filozofia pierwszej połowy dziewiętnastego wieku

Filozofia poheglowska
Prawica i lewica heglowska. Filozofia marksistowska
Sørena Kierkegaarda prawda egzystencji
Preneokantyzm Artura Schopenhauera

Rozdział szósty
U źródeł neokantyzmu

Rozdział siódmy
Pozytywizm

August Comte i pozytywizm
— Reforma nauk
— Nauka o społeczeństwie
Pozytywizm tryumfujący
— Utylitaryzm Johna Stuarta Milla
— Pozytywizm ewolucjonistyczny Herberta Spencera
Empiriokrytycyzm
— Idea filozofii naukowej Richarda Avenariusa
— Ekonomia myślenia według Ernsta Macha

Zakończenie

Aneks
— Filozofia pokantowska — tabela chronologiczna
— Filozofia poheglowska — tabela chronologiczna
— Filozofia pozytywistyczna — tabela chronologiczna

Literatura
— Literatura ogólna
— Literatura szczegółowa
— Wykaz literatury cytowanej

Indeks osobowy

Summary
Zusammenfassung