Secesja i jej górnośląskie formy

Monografia nominowana do nagrody „Sybilla 2009” otrzymała Nagrodę Marszałka Województwa Śląskiego za Wydarzenie Muzealne 2009 roku w kategorii „Publikacje”.

Z notatki wydawniczej :

Zjawiska artystyczne zachodzące około 1900 roku, określane pojęciami: secesja, Art Nouveau, Jugendstil czy belle epoque, przybierały rożne oblicza w różnych ośrodkach.
Autorzy niniejszej publikacji, prezentując dzieła niemal wszystkich dyscyplin plastycznych, pragną zwrócić uwagę właśnie na ową różnorodność sztuki w obrębie stylu, rozpoznawanego zawsze jako secesja.
W prezentowanych pracach jako źródła inspiracji i fascynacji odnaleźć można zarówno literaturę (szczególnie romantyczną), sztukę ludową (w tym świat baśni i legend), sztukę Dalekiego Wschodu, jak i wreszcie świat organiczny z bogactwem fauny i flory. Jednym z najczęściej stosowanych motywów była także postać kobiety.
Za dekoracyjną formą stylu stały teoretyczne założenia, idee filozoficzne oraz ogromne zainteresowanie twórców kierunku możliwościami wykorzystania nowych technologii w sztuce.

Publikacja została podzielona na dwie części. W pierwszej Iwona Korgul-Wyszatycka omawia największą w Polsce, unikatową kolekcję sztuki secesyjnej Muzeum Mazowieckiego w Płocku, które podjęło inicjatywę gromadzenia obiektów z przełomu XIX i XX wieku. W zbiorach tych znalazły się zarówno przedmioty europejskiego rzemiosła artystycznego, jak i dzieła polskiego malarstwa, grafiki, rzeźby, medali i plakiet, plakatów, druków okolicznościowych, fotografii i szeroko pojętej sztuki stosowanej przełomu XIX i XX wieku wiodących ośrodków twórczych, jakimi były Kraków, Warszawa, Lwów.
Ukazano również wybrane obiekty i fragmenty ekspozycji reprezentacyjno-mieszkalnych wnętrz secesyjnych.

Druga część publikacji opisuje rodzime oblicze secesji. W obrębie obecnego województwa śląskiego secesja ujawniła się najpełniej w architekturze, zarówno mieszkalnej jak i przemysłowej.
Możemy obserwować przenikanie się w niej inspiracji i wzorów płynących głównie z dwóch kierunków – austriackiego i pruskiego.
Różnorodne wpływy zauważalne są w stylistyce polichromii ściennych, świeckich i sakralnych, oraz witrażach.
Styl około 1900 roku objął nie tylko wielką sztukę, ale również seryjną wytwórczość.
Do takiej można zaliczyć drukarstwo, w tym plakaty, grafikę książkową, kartki pocztowe i atelierowe winiety fotograficzne.
Poza obiektami ściśle związanymi z regionem, można bardzo często spotkać się z importowanymi przedmiotami o pozaśląskiej proweniencji. Wskazuje to, że Śląsk nie był wówczas izolowaną prowincją, a modne wyroby artystyczne trafiały na wszystkie rynki i do wielu domów mieszczańskich. Secesja bowiem była przede wszystkim stylem mieszczańskim.

SPIS TREŚCI :

Od wydawcy (Leszek Jodliński)

Wprowadzenie (Katarzyna Jarmuł)

Secesja dawniej i dziś na przykładzie kolekcji płockiej (Iwona Korgul-Wyszatycka)

Krajobraz artystyczny Górnego Śląska na przełomie XIX i XX wieku – pomiędzy Wiedniem, Wrocławiem i Berlinem (Ewa Chojecka)

Architektura przemysłowa początku XX wieku – sztuka zastosowana do przemysłu (Ewa Janoszek)

Modernizm i kolonie robotnicze: Giszowiec, Nikiszowiec, Knurów (Dorota Głazek)

Polichromie secesyjne w województwie śląskim (Irena Kontny)

Malowane secesyjne szkła dekoracyjne z zakładu szkła artystycznego Fritza Heckertaw Piechowicach [Fritz Heckert. Kunst-Glas-Industrie. Petersdorf im Riesengebirge] (Elżbieta Gajewska-Prorok)

Witraże secesyjne na terenie województwa śląskiego (Ryszard Szopa)

Pocztówki i winiety fotograficzne jako przykład secesyjnej grafiki użytkowej na terenie województwa śląskiego (Zofia Szota)

Zima w Zakopanem czy w Rajczy ? – przyczynek do historii grafiki na Śląsku Cieszyńskim w początkach XX wieku [do 1918 r.] (Teresa Dudek Bujarek)

Współczesna recepcja form secesyjnych (Irma Kozina)

Spis i źródła ilustracji

Secession and its manifestations in Upper Silesia

Der Jugendstil und seine oberschlesischen Züge