Między tradycją a nowoczesnością. Tożsamość kobiety w przestrzeni domu, w historii, kulturze i na drogach emancypacji

Uwaga teksty w różnych językach (wg spisu treści) !

Ze Słowa wstępnego :

Książka ... powstała w czasach, w których toczy się walka o globalną kulturę równości.
Sedno ideologiczne owej kultury wy­raża się w groźnym - z punktu widzenia zarówno społecznego, jak i jednostkowego - dążeniu do zatarcia ontologicznych różnic między kobietą i mężczyzną oraz w głoszeniu absurdalnych teorii na temat popędowej struktury bytu.
Neomarksistowski genderyzm, ideologizujący sferę płciowości osoby ludzkiej, głosi, że zróż­nicowanie płci mężczyzny i kobiety nie wynika z natury, lecz jest wyłącznie kon­strukcją społeczno-kulturową, którą należy poddać dekonstrukcji. Takie teorie słusznie budzą niepokój o przyszłość ludzkości, ponieważ w sposób oczywisty pro­wadzą one do deformacji natury ludzkiej, a więc w konsekwencji do katastrofy antropologicznej. Toteż nie należy dziwić się, że ideologia ta wywołuje liczne dys­kusje, krytykę, a nawet coraz częstsze protesty społeczne, przynosi także plon w po­staci różnego typu publikacji. Wśród nich spotkać można nie tylko teksty o charak­terze popularnonaukowym czy publicystycznym, również analizy pogłębione, których celem jest dostarczenie elementarnej i dobrze udokumentowanej wiedzy na temat istoty rewolucji  genderowej  w świecie.

W nurt tych dyskusji wpisuje się poniekąd także nasza książka. W kontekście mnożących się w skali globalnej faktów kulturowych, obyczajowych, etycznych in­spirowanych przez ideologię gender inicjatorzy i redaktorzy tego tomu postawili sobie za cel zaproszenie przedstawicieli różnorodnych dyscyplin humanistycznych do wspólnej debaty nad pytaniem o tożsamość kobiety. Rozpatrywane jest ono tutaj w odniesieniu do sfery jej życia osobistego, mikroświata domu oraz przyjmowa­nych przez nią określonych ról społecznych i publicznych z uwzględnieniem per­spektywy czasowej, historycznej, nadto przestrzenno-geograficznej, związanej ze specyfiką kultury, mentalności i tradycji narodowych.

Wszystkich autorów tej zbiorowej monografii łączy temat kobiety. Jej wizerunek wyłania się m.in. z analizowanych przez biorących udział w tym przedsięwzięciu badaczy dzieł sztuki, tekstów literackich, przekazów biograficznych, historycznych, memuarów, materiału lingwistycznego, danych socjologicznych, dokumentów Koś­cioła prawosławnego.
Profil zamieszczonych w książce publikacji ma zatem charak­ter interdyscyplinarny, integrujący badaczy różnych dyscyplin naukowych z dzie­dziny humanistyki, legitymujących się warsztatem badawczym literaturoznawcy, historyka, historyka sztuki, językoznawcy, historyka Kościoła prawosławnego czy kulturoznawcy.
Najliczniej prezentuje się grupa literaturoznawcza, w której domi­nują rusycyści, ale obok nich głos zabierają specjaliści z zakresu literatury angiel­skiej, francuskiej, ukraińskiej, polskiej, węgierskiej, amerykańskiej, niemieckiej, białoruskiej.
Istotnym uzupełnieniem do tematu są artykuły z pogranicza literatury i rosyjskiej myśli filozoficznej, prace o charakterze językoznawczym, jedna propo­zycja badawcza z zakresu tematyki islamistycznej i - również jedna - o profilu socjologiczno-ekonomicznym. Zastosowana strategia badawcza pozwoliła na za­kreślenie szerokiego, panoramicznego pola obserwacji, umożliwiającego ogląd te­matu zasygnalizowanego w tytule w kontekście specyfiki i odmienności poszczegól­nych kultur narodowych oraz epok historycznych. Dzięki temu patrzymy na „ge­niusz" kobiety, na jej „fenomen" wieloaspektowo, z różnych punktów widzenia, po­zwalających poznawać całą głębię i złożoność jej natury, całe bogactwo czynników warunkujących zarówno archetypiczne wyznaczniki żeńskiej tożsamości, jak i te, które aktualizują się „tu i teraz" - w trakcie „spotkania w drodze", w czasie, gdy jej indywidualne predyspozycje psychiczne, intelektualne, biologiczne - podlegając konfrontacji ze światem zewnętrznym, a więc określonym kontekstem środowisko­wym - ewoluują coraz bardziej od niechęci do nieświadomego instynktu i przypad­kowości ku tęsknocie za życiem pełniejszym i bardziej godnym.

Zebrane w tomie artykuły pogrupowane zostały według pewnych bloków tema­tycznych. Zaproponowaliśmy ich siedem: On i ona; Od patriarchalizmu do feminiz­mu i postfeminizmu; Szkice do portretów literackich; Warsztat, styl, dyskurs typolo­giczny; Dom, wychowanie, profesja; Antropologia, wiara, sacrum oraz Językowe obrazy kobiecości.
Przyjęcie takiej zasady postępowania poprawia - naszym zda­niem - jakość wykładu całości, czyniąc go bardziej przejrzystym i klarownym.

Wśród autorów prezentujących swoje teksty na kartach niniejszego tomu spoty­kamy nazwiska nie tylko znanych i cenionych ze względu na swój dorobek nauko­wy specjalistów zarówno polskich, jak i zagranicznych (Rosja, Węgry, Ukraina, Białoruś. Włochy), lecz także badaczy młodszych bądź zgoła początkujących na polu nauki. Wszystkim wyrażamy swoją głęboką wdzięczność za udział w naszym programie badawczo-edytorskim, za podzielenie się wynikami swoich badań, dzięki którym mogła powstać - nie wyczerpując przecież całości zagadnienia i nie for­mułując także wniosków ostatecznych - książka poświęcona niezwykle aktualnemu i doniosłemu tematowi, czyniącemu ją w dzisiejszych czasach jednym z ogniw w łańcuchu pytań o tożsamość kobiety i o jej miejsce w świecie.

Wanda Laszczak


SPIS TREŚCI :

Słowo wstępne

ON I ONA

Brygida Pudełko — The treatment of unrequited love in Ivan Turgenev's Virgin Soil and Joseph Conrad's Under Western Eyes

Anna Woźniak —  В тени мужчины? Творчество женщин-авторов и эмигрантский опыт

Joanna Mianowska — Женщины в жизни представителей русского духовного реализма Бориса Зайцева и Ивана Шмелева

Halina Mazurek — Rozterki kobiety niemłodej w dramaturgii Nadieżdy Ptuszkiny

Юлия Геннадьевна Семикина — Специфика изображения женской агрессии в художественных произведениях российской женской прозы конца XX - начала XXI вв.

OD PATRIARCHALIZMU DO FEMINIZMU I POSTFEMINIZMU

Marinko Zekić — Položaj žena u islamskoj pravnoj i običajnoj teoriji i praksi

Лидия Злотникова — Социализация женщин в контексте исторического развития

Алла Александровна Малыгина — Церемониал коронования Марины Мнишек как этап эмансипации женщин в России. Источниковедческое исследование по картине „Коронование Марины и Димитрия" из собрания Исторического музея

Monika Grącka — Emancypantki w twórczości pisarza-narodnika Mikołaja Złatowratskiego (Z kart historii ruchu feministycznego w Rosji)

Joanna Skolik — Pomiędzy romantyczną wizją matki Polki a emancypantką - kobiety w twórczości Josepha Conrada

Galina Sikora —  Сёстры во времена, «когда земля меняет кожу». Дидактико-идеологическая роль женских персонажей повести Василиса Малыгина Александры Коллонтай

Людмила Ячник — Эмансипация Анны Ахматовой и ее лирической героини в рецепции Александра Кушнера

Anna Ledwina — W poszukiwaniu tożsamości. Modelowanie kobiety nowoczesnej w tekstach Simone de Beauvoir

Martyna Kowalska — Maria Arbatova and feminism in Russia

Юлия Ремаева — Женские образы в британской постфеминистской прозе „Сhick Lit"

SZKICE DO PORTRETÓW LITERACKICH

Daria Ambroziak —  „[...] печальный эпизод из моей жизни при дворе". Echa morganatycznego ślubu cara Aleksandra II we wspomnieniach Aleksandry Andriejewny Tołstoj

Iwona Anna NDiaye — O kobiecej tożsamości rosyjskiej literatury emigracyjnej. Twórczość Nadieżdy Teffi

Marzena Siewierska-Kobosko — „Mnie jak rzece surowa epoka zmieniła bieg..." - tożsamość Anny Achmatowej

Agnieszka Szczap — Ayn Rand. Losy rosyjskiej emigrantki

Giovanna Spendel — Светлана Аллилуева: мемуары вне границ

Irena Rudziewicz —  Ирины Ратушинской связи с Польшей

WARSZTAT, STYL, DYSKURS TYPOLOGICZNY

Wasilij Szczukin — Героини русской классики. Попытка типологии

Ágnes Dukkon — «[...] не люблю женщин с характером: их ли это дело?"» Проблематичность женского идеала эпохи романтизма

Wacław Grzybowski — Emily Dickinson: samotność i metafora

Anna Kaczmarek — „Gospodyni" i „kurtyzana": dwa modele losu światowej damy według Lwa Tołstoja i Emila Zoli

Danuta Szymonik — Koncepcje kobiety i kobiecości w prozie Iwana Franki

Наталья Кознова — Петербург в мемуарах писательниц русской эмиграции первой волны

Zygmunt Zbyrowski — Osobowość Lary - głównej bohaterki Doktora Żywago Borysa Pasternaka

Julita Biniewska — Pokonana czy zwyciężczyni? Wizerunek kobiety w twórczości Niny Berberowej na przykładzie wybranych utworów

Agnieszka Gozdek — Kobiety mityczne w poezji Walerija Briusowa: Afrodyta

Krystyna Modrzejewska — Portretowanie współczesnej kobiety na tle antycznego mitu w dramacie Elektra Jeana Giraudoux

Magdalena Roguska — Węgierskie gry tożsamością. O fenomenie pisarzy podszywających się pod pisarki. Analiza powieści Odraza László Németha

Beata Pawletko — Ciałoblokada: literackie świadectwa kobiet z oblężonego Leningradu

Полина Ивлиева — Триптих Криста Вольф - Ирмтрауд Моргнер - Ингеборг Бахман: «мужское начало» женской литературы

Валентина Ковалева — Женские типы в историях из сборника Л. Петрушевской Найди меня, сон

Iryna Betko — Идентичность инопланетянки (на примере нефантастической повести Оксаны Забужко)

Юлия Серго — Принципы художественной целостности в романах О. Токарчук Бегуны и Л. Улицкой Зеленый шатер

Irena Hubicka — Współczesny Kopciuszek czy bizneswoman - stereotypy w technice postaciowania głównej bohaterki powieści Территория души Natalii Batrakowej

Anna Chudzińska-Parkosadze — Эволюция мифа о Медее как культурный феномен

DOM, WYCHOWANIE, PROFESJA

Ольга Солодянкина — Профессия гувернантки как вариант жизненной стратегии женщины: опыт Российской империи

Ilona Dobosiewicz — Od Anioła domowego ogniska do Nowej Kobiety. Kwestia kobieca w wiktoriańskiej Anglii

Magdalena Dąbrowska — W kręgu rosyjskich czasopism dla kobiet początku XIX wieku (spór o „Żurnał dla Miłych")

Katarzyna Kosowska — Современные женские учебные заведения и традиция институтов благородных девиц

Agata Krzywdźińska — Kobieta w rosyjskich mediach. Rola dziennikarek w przekazie telewizyjnym

Daria Janowiec — Rola kobiety we współczesnej rodzinie oczyma Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej

ANTROPOLOGIA, WIARA, SACRUM

Urszula Cierniak — Kobiety i rosyjski katolicyzm początku XIX wieku

Мария Меньшикова — Онтологический и антропологический аспекты концепции женских образов в драматургии Фридриха Геббеля

Anna Raźny — Sonia Marmieładowa i Anna Karenina - obraz transgresji antropologicznej w literaturze rosyjskiej XIX wieku

Izabella Malej — Madonny Michaiła Wrubla

Grzegorz Ojcewicz — Blaski i cienie świętości: Matka Maria z Paryża

Wanda Laszczak — Koncepcja chrześcijańskiej twórczości w myśli filozoficzno-religijnej Jelizawiety Skobcowej (Matki Marii). Perspektywa polemiczna

Hanna Kowalska-Stus — Женщина в прикосновении с миром и верой. На примере творчества Олеси Николаевой

JĘZYKOWE OBRAZY KOBIECOŚCI

Aneta Banaszek-Szapowałowa — Концептуализация категории гендера в отношениях между соседями (анализ русских и польских веб-форумов)

Radosław Marcinkiewicz — Ideonimiczna warstwa instrumentalnej „lektury pani domu" a concept album (o Pictures for Susceptible Housewives mołdawskiej grupy Rubycone)

Indeks nazwisk

Noty o autorach