Minerały grupy wezuwianu ze skał achtarandytowych (rzeka Wiluj, Jakucja) - EVGENY GALUSKIN

Z notatki wydawniczej :

W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badań morfologicznych, krystalochemicznych, strukturalnych i genetycznych minerałów grupy wezuwianu (szereg wezuwian - „hydrowezuwian" - wiluit) oraz minerałów towarzyszących z unikatowych skał metasomatycznych stanowiska Wilujskiego (Jakucja), zawierających pseudomorfozy achtarandytu. Zaprezentowano model genetyczny powstania skał achtarandytowych oraz rozpatrzono wątki fenomenologiczne procesów wzrostu kryształów wezuwianu i granatu.

Praca może zainteresować mineralogów, petrologów i geologów oraz specjalistów w dziedzinie fizyki i chemii ciała stałego.

PRZEDMOWA [fragment] :

Wezuwian, idokraz, wiluit — nazwy te pojawi­ły się ponad 200 lat temu, wszystkie odnoszą się do skałotwórczego minerału o bardzo skomplikowanym składzie chemicznym i strukturze krysta­licznej.

Dzisiaj wezuwian jest przedmiotem licz­nych badań z uwagi na wiele nierozwiązanych problemów dotyczących jego struktury, składu oraz genezy. Najważniejsze spośród licznych za­gadnień naukowych dotyczących badań wezuwianów to: symetria i procesy uporządkowania wezuwianów tetragonalnych; koordynacja i rozmie­szczenie B, izomorfizm B i Si; podstawienia izo­morficzne halogenków w pozycjach tlenowych; pozycja grup OH oraz obecność defektów hydrogranatowych; przejścia fazowe powodujące poja­wienie się faz jednoskośnych i trójskośnych; roz­dzielenie wezuwianów „wysokiego" i „niskiego" z zastosowaniem metod spektroskopowych itp. Mimo że opracowanie systematyki grupy wezuwianu, do której należą wezuwian, wiluit, manganwezuwian, fluorwezuwian, jest w stadium po­czątkowym perspektywy opisania nowych gatun­ków mineralnych tej grupy są duże. I tak na swoją kolej „czekają" fazy mineralne odpowiadające „oksywezuwianowi", „hydroksywezuwianowi", „tytanwezuwianowi" itp. Ponad 10 lat poświęciłem badaniom mineralo­gii stanowiska Wilujskiego, które jest unikato­wym, jedynym w świecie miejscem występowania zagadkowych pseudomorfoz achtarandytu, pięknych kryształów grossularu i wiluitu, a także różnorakich zawierających bor minerałów z gru­py wezuwianu...

SPIS TREŚCI :

Przedmowa

1. Wstęp

1.1. Cele i zadania badawcze — krótka historia badań skał achtarandytowych
1.2. Zagadnienia systematyki minerałów grupy wezuwianu oraz zasady prezentacji danych analitycznych w pracy
1.3. Rodingity i zagadnienia terminologii skał achtarandytowych
1.4. Geologia i charakterystyka ogólna odsłonięć skał achtarandytowych

2. Metodyka badań

3. Mineralogia skał stanowiska Wilujskiego. Minerały grupy wezuwianu

3.1. Mineralogia skał achtarandytowych — aktualność problemu
3.2. Charakterystyka mineralogiczna odsłonięć
3.2.1. Odsłonięcie „Brzeg wiluitowy"
3.2.1.1. Odsłonięcie „Lewy kontakt"
3.2.1.2. Odsłonięcie „Dajka"
3.2.1.3. Odsłonięcie „Prawy kontakt"
3.2.2. Odsłonięcie „Diabaz"
3.2.3. Odsłonięcie „Melanż tektoniczny"
3.2.4. Odsłonięcie „Ksenolit"
3.2.5. Odsłonięcie „Kosa" (rzeczna)
3.2.6. Odsłonięcie „Brzeg fassaitowy"
3.2.7. Odsłonięcie „Obóz" (harcerski)
3.2.8. Odsłonięcie „Jachtklub"
3.2.9. Odsłonięcie „Brzeg achtarandytowy"
3.2.10. Odsłonięcie „Brzeg grossularowy"
3.2.11. Minerały grupy wezuwianu z serpentynitów achtarandytowych (stare zatopione stanowisko)

4. Struktura minerałów grupy wezuwianu

4.1. Symetria wezuwianu — wprowadzenie w problematykę
4.2. Badania monokryształów
4.3. Struktura wezuwianów ze stanowiska Wilujskiego
4.4. Pozycje protonu w strukturze wezuwianu — wprowadzenie w problematykę
4.5. Charakterystyka porównawcza widm w podczerwieni i widm ramanowskich wezuwianów wzorcowych
4.6. Spektroskopia w podczerwieni i spektroskopia ramanowska minerałów grupy wezuwianu ze stanowiska Wilujskiego
4.6.1. Zakres podstawowych drgań grup OH
4.6.2. Bor w minerałach grupy wezuwianu. Analiza widm w podczerwieni (1700-400 cm -1) i widm ramanowskich (1300-100 cm -1)

5. Krystalochemia minerałów grupy wezuwianu

5.1. Wprowadzenie
5.2. Wezuwiany ze skał achtarandytowych
5.2.1. Kationy X-typu
5.2.2. Kationy Z-typu
5.2.3. Kationy T-typu
5.2.4. Kationy Y-typu
5.2.5. Aniony W-typu

6. Zagadnienia genezy skał achtarandytowych

6.1. Wprowadzenie
6.2. Protolit oraz cechy teksturalno-strukturalne skał achtarandytowych
6.3. Fenomenologia wzrostu minerałów skał achtarandytowych
6.3.1. Autodeformacyjny mechanizm rozszczepienia kryształów
6.3.1.1. Wprowadzenie w problematykę
6.3.1.2. Rozszczepienie kryształów Si-deficytowego wezuwianu
6.3.2. Powstanie form atolowych
6.3.3. Problem achtarandytu
6.4. Fazy reliktowe, minerały wskaźnikowe i minerały o strefowości kontrastowej
6.4.1. Minerały grupy spineli
6.4.2. Minerały tytanu
6.4.3. Strefowość i historia wzrostu minerałów grupy wezuwianu
6.4.4. Strefowość Ca-granatów
6.4.5. Minerały grupy piroksenu
6.5. Model genetyczny powstawania skał achtarandytowych

7. Konkluzje

Literatura

Streszcz. w jęz. ang. i ros.