Rocznik Prasoznawczy IV/2010

Od redakcji

W niniejszym numerze „Rocznika Prasoznawczego” publikowane materiały podzieliliśmy na dwie części.
Pierwsza z nich zawiera trzy artykuły.
Otwiera ją tekst Grzegorza Oleksego, który przypomina sylwetkę jednego z bardziej znanych publicystów obozu piłsudczyków Adama Skwarczyńskiego. Skwarczyński pierwsze teksty publicystyczne ogłosił już przed I wojną światową. Po 1914 roku mocno związał się z Piłsudskim, nie tylko wyjaśniając jego codzienne działania polityczne, ale też zajmował się – jak stwierdził autor – „apoteozą wodza”.
W niepodległej Polsce Skwarczyński publikował wiele tekstów w takich pismach, jak np. „Rząd i Wojsko”, „Droga” czy „Nakazy chwili”. Nadto ogłaszał różnorodne broszury propagandowe.
Autor artykułu zasadnie dowodzi, że aktywność pisarska Skwarczyńskiego wyróżniała się na tle innych, podobnych publikacji. Publicysta ten, odwołując się do tradycji romantycznej i niepodległościowej, w sposób jasny i przystępny tłumaczył cele Piłsudskiego, umiejętnie też dyskutował z jego przeciwnikami.

Tomasz Mielczarek zajął się cenzurą w PRL. Walorem tego artykułu jest nie tylko przypomnienie całej literatury przedmiotu, ale nade wszystko odwołanie się do różnorodnych aktów normatywnych regulujących funkcjonowanie cenzury w PRL. Wbrew powszechnemu mniemaniu działalność cenzury przed 1989 rokiem normowały liczne, choć niskiej rangi dekrety i rozporządzenia wydawane przez organy władcze PRL.
Autor słusznie podkreśla, że jedna z najważniejszych wolności obywatelskich – swoboda wyrażania myśli – doczekała się ustawowej regulacji dopiero u schyłku państwa realnego socjalizmu.
Zarówno ustawa o cenzurze, jak i wcześniejsze akty prawne dotyczące tej kwestii, nie zajmowały się jednak gwarantowaniem praw obywatelskich, ale ich reglamentacją. Władze PRL traktowały bowiem zakres wolności słowa jako swą wewnętrzną sprawę, która tylko w niewielkim stopniu może być dostępna obywatelom.

Siergiej Michajłow – profesor Wydziału Dziennikarstwa Uniwersytetu w Sankt Petersburgu zaprezentował problemy współczesnego dziennikarstwa arabskiego. Jak będziemy mogli się przekonać, tytuł artykułu bardzo trafnie definiuje jego zawartość. Autor sygnalizuje bowiem takie zjawiska, jak m.in. wykorzystywanie mediów do propagowania i utrwalania islamu, sterowanie zawartością mediów przez agendy rządowe i islamskie organizacje międzynarodowe, czy też obrona islamskich mediów przed westernizacją. Jeśli dodamy do tego, że Michajłow przedstawia też podstawowe fakt dotyczące np. funkcjonowania „Al-Dżaziry” trudno jest oczekiwać, że wszystkie tezy jego tekstu w pełni zostaną udowodnione. Niemniej jednak z racji oryginalnej i mało znanej polskiemu czytelnikowi tematyki zdecydowaliśmy się tekst ten opublikować, choć ze świadomością, że jedynie zasygnalizowano w nim większość problemów badawczych.

W drugiej części „Rocznika” umieszczonych zostało siedem komunikatów.
W większości wypadków komunikaty te sygnalizują podjęcie tematów badawczych, niekiedy przedstawiają wstępne wyniki badań.
Problematyka tych tekstów jest bardzo zróżnicowana. Anna Woźniakowska zajęła się reportażami Lucjana Wolanowskiego, Przemysław Ruta informuje o współczesnej prasie skierowanej do Polaków w Irlandii, Paweł Cyz pisze o uwarunkowaniach prawnych i organizacyjnych funkcjonowania telewizji cyfrowej w Polsce, a Ilona Pawłowska o praktyce budowania nagłówków w publikacjach internetowych.
Wspólnym mianownikiem kolejnych trzech tekstów są ekonomiczne aspekty rynku medialnego.
O prasie reklamowej i bezpłatnej pisze zatem Jolanta Dzierżyńska, a o rynkowych strategiach gazet Michał Kaczmarczyk i Dagmara Szastak-Zięba. Katarzyna Walotek-Ściańska zajęła się natomiast strategiami perswazyjnymi w reklamach kosmetyków.
IV tom „Rocznika” zamykają recenzje najnowszych publikacji dotyczących Ryszarda Kapuścińskiego przygotowane przez Jolantę Kubik oraz sprawozdanie z III konferencji Wydziału Dziennikarstwa Kubańskiego Państwowego Uniwersytetu w Krasnodarze Patrycji Szostok.


SPIS TREŚCI :

OD REDAKCJI

ROZPRAWY I ARTYKUŁY

Grzegorz Oleksy — Cechy publicystyki Adama Skwarczyńskiego na tle rozwoju stronnictwa Józefa Piłsudskiego do roku 1926

Tomasz Mielczarek — Uwarunkowania prawne funkcjonowania cenzury w PRL

Siergiej Michajłow — Problemy współczesnego dziennikarstwa arabskiego

KOMUNIKATY I MATERIAŁY

Anna Woźniakowska — „Obok wielkiej powieści – wielki reportaż”. Recepcja krytyczna reportaży Lucjana Wolanowskiego. Przegląd wybranych recenzji

Przemysław Ruta — Prasa dla Polaków w Irlandii

Paweł Cyz — Telewizja cyfrowa w Polsce – uwarunkowania prawne i organizacyjne

Ilona Pawłowska — Nagłówek w sieci. Budowa i funkcja nagłówków prasowych na przykładzie internetowego portalu miejskiego e-sosnowiec.pl

Jolanta Dzierżyńska — Częstochowska prasa reklamowa i bezpłatna – ekonomiczny wymiar lokalnego rynku prasowego

Michał Kaczmarczyk, Dagmara Szastak-Zięba — Strategia gazety jako element przewagi rynkowej

Katarzyna Walotek-Ściańska — Przekonać kobiety, czyli o strategiach perswazyjnych w reklamach kosmetyków

RECENZJE I SPRAWOZDANIA

Jolanta Kubik — Kompendium wiedzy o Kapuścińskim [Beata Nowacka, Zygmunt Ziętek - Ryszard Kapuściński. Biografia pisarza, Wydawnictwo Znak, 2008]

Jolanta Kubik — Nowe spojrzenie na stary świat [Aleksandra Kunce - Antropologia punktów. Rozważania przy tekstach Ryszarda Kapuścińskiego, Wydawnictwo UŚ, 2008]

Patrycja Szostok — Strategie medialne współczesnego świata – III konferencja Wydziału Dziennikarstwa Kubańskiego Państwowego Uniwersytetu w Krasnodarze (Rosja)