Zasada ciągłości w postępowaniu karnym - Jan Kudrelek

Ze wstępu [fragment] :

... Zadaniem publikacji jest ukazanie uregulowań procedury karnej mających wpływ na ciągłość postępowania, koncentrację materiału dowodowego, szybkość i ekonomikę procesu karnego, a także uzasadnienie tezy, że ciągłość procesu karnego może być potraktowana jako norma ogólna o cechach naczelnej zasady procesowej, której realizacja w praktyce może skutecznie przeciwdziałać zjawisku nieuzasadnionej przewlekłości postępowań karnych.

Analiza stanu prawnego de lege lata, a także praktyki sądowej, pozwala przedstawić przyczyny przewlekłości w kontekście przepisów ograniczających zasadę ciągłości i ich wykładni, w praktyce nierzadko wadliwej, naruszającej zasady prakseologii, szybkości i ekonomii postępowania. Ograniczenia ciągłości niezwiązane z rzeczywistą ochroną praw strony, a wynikające z wadliwych unormowań lub niewłaściwej praktyki organów procesowych należy traktować jako przejawy oportunizmu faktycznego tolerującego lub wręcz powodującego przewlekłość postępowania.
Proces przewlekle prowadzony oddala moment orzekania od czasu popełnienia przestępstwa (tempus criminis) nie tylko zacierając obraz czynu, lecz także pogarszając możliwości odtworzenia go, w następstwie utraty lub zniekształcenia dowodów.
Z kolei wszelkie przestoje i zahamowania toczącego się postępowania stają się źródłem następnych przeszkód, prowadząc niejednokrotnie do zniweczenia uzyskanych wcześniej rezultatów dowodowych.

Od pewnego czasu praktyka karnoprocesowa w Polsce podąża niewłaściwą - jak się wydaje - drogą. Sprawy karne miesiącami oczekują na rozpoznanie, a postępowania trwają długo, niekiedy kilka lat. Oskarżeni lekceważą swoje obowiązki, zaś próby wyegzekwowania ich okazują się bezskuteczne. Naraża to sądy na krytykę. Wiele tzw. „wielkich afer gospodarczych” związanych z transformacją ustrojową państwa nie doczekało się swojego prawomocnego rozstrzygnięcia.
Obserwuje się zjawisko oczekiwania na przedawnienie karalności, zapewniające sprawcom przestępstw faktyczną bezkarność.
Efektem prowadzenia postępowań w sposób naruszający ciągłość są znaczne zaległości w rozpoznawaniu spraw, niepozwalające na sprawne i racjonalne gospodarowanie wysiłkiem organów procesowych...


SPIS TREŚCI :

WYKAZ SKRÓTÓW

WSTĘP

POJĘCIE ZASADY CIĄGŁOŚCI I JEJ MIEJSCE W SYSTEMIE ZASAD PROCESOWYCH

1. Uwagi wstępne
2. Pojęcie ciągłości procesu karnego
3. Ciągłość procesu jako zasada procesu karnego
4. Zasada ciągłości a inne naczelne zasady procesowe
4.1. Ciągłość postępowania a zasada prawdy
4.2. Ciągłość postępowania a zasada szybkości i ekonomii procesowej
4.3. Ciągłość postępowania a zasada bezpośredniości
4.4. Ciągłość postępowania a zasada koncentracji materiału dowodowego
4.5. Ciągłość procesu a zasada legalizmu
4.6. Zasada ciągłości procesu a zasada uczciwego procesu w świetle orzecznictwa Trybunału w Strasburgu
4.6.1. Ogólne gwarancje procesowe wynikające z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Konwencji Europejskiej)
4.6.2. Rozsądny termin postępowania jako gwarancja uczciwego procesu w świetle orzecznictwa Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu
4.6.3. Ustawa regulująca postępowanie w sprawie skargi na przewlekłość postępowania karnego
5. Gwarancyjny charakter zasady ciągłości procesu karnego

GENEZA I KSZTAŁTOWANIE SIĘ INSTYTUCJI PROCESOWYCH OGRANICZAJĄCYCH CIĄGŁOŚĆ PROCESU KARNEGO

1. Formy ograniczania ciągłości postępowania - uwagi ogólne
2. Zawieszenie postępowania w aspekcie historycznoporównawczym
2.1. Instytucja zawieszenia postępowania w kodeksie postępowania karnego z 1928 r.
2.2. Zawieszenie postępowania w kodeksie postępowania karnego z 1969 r.
2.3. Prejudycjalność jako przyczyna zawieszenia postępowania
2.4. Immunitety a zawieszenie postępowania
3. Ewolucja instytucji odroczenia i przerwy w rozprawie
3.1. Uwagi ogólne
3.2. Przyczyny przerwy w rozprawie według k.p.k. z 1928 r.
3.3. Konsekwencje przerwy w rozprawie
3.4. Odroczenie rozprawy w k.p.k. z 1928 r.
3.5. Przerwa w rozprawie według k.p.k. z 1969 r.
3.6. Odroczenie rozprawy według k.p.k. z 1969 r.
3.7. Prawne uwarunkowania prowadzenia rozprawy odroczonej „w dalszym ciągu”
3.8. Instytucja odroczenia rozprawy w świetle zasady ciągłości
3.9. Odroczenie wydania wyroku

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA KARNEGO WEDŁUG K.P.K. Z 1997 R.

1. Koncepcja zawieszenia postępowania w świetle przepisów k.p.k. z 1997 r.
2. Podstawy i przyczyny zawieszenia postępowania karnego
2.1. Uwagi ogólne
2.1.1. Nieujęcie oskarżonego (podejrzanego)
2.1.2. Choroba psychiczna oskarżonego
2.1.3. Zasadność trybu ustalania choroby psychicznej jako przyczyny zawieszenia
2.1.4. Opinia biegłego a ciągłość postępowania karnego
2.1.5. Sądowe uzupełnienie opinii biegłych psychiatrów
2.1.6. Choroba somatyczna oskarżonego
2.2. Podstawy określone ogólnie w k.p.k.
2.2.1. Prejudycjalność
2.2.2. Inne podstawy zawieszenia
3. Zawieszenie postępowania w poszczególnych stadiach procesu karnego
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Postępowanie przygotowawcze
3.3. Postępowanie sądowe
3.4. Postępowanie odwoławcze
3.5. Postępowanie wykonawcze
4. Zawieszenie postępowania w szczególnych trybach procesu karnego
4.1. Uwagi ogólne - dochodzenie
4.2. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego
4.3. Postępowanie nakazowe
4.4. Postępowanie karne w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych
4.5. Postępowanie przyspieszone
4.6. Postępowanie w sprawach nieletnich
4.7. Postępowanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe
4.8. Postępowanie przed Trybunałem Stanu
4.9. Zawieszenie postępowania poprzedzające tzw. umorzenie absorpcyjne
4.10. Instytucja świadka koronnego a zawieszenie postępowania karnego
5. Zawieszenie postępowania a spoczywanie terminu przedawnienia
5.1. Konsekwencje zakłócenia biegu terminu przedawnienia dla ciągłości procesu
5.2. Skutki zawieszenia postępowania w procesie złożonym

ODROCZENIE I PRZERWA W ROZPRAWIE WEDŁUG PRZEPISÓW K.P.K. Z 1997 R.

1. Koncepcja odroczenia i przerwy w świetle przepisów k.p.k. z 1997 r.
2. Podstawy odroczenia i przerwy w rozprawie
2.1. Uwagi ogólne
2.2. Niestawiennictwo oskarżonego
2.3. Udział oskarżonego w postępowaniu uproszczonym
2.4. Wnioski de lege ferenda w zakresie udziału oskarżonego w rozprawie
2.5. Tryb usprawiedliwiania absencji procesowej - postępowanie odwoławcze
2.6. Obrońca a ciągłość postępowania
2.6.1. Problematyka udziału obrońców w postępowaniu karnym w świetle zasady ciągłości postępowania
2.7. Wykorzystanie dowodów zawartych w protokołach a sprawność postępowania karnego
2.8. Przerwa na wypoczynek i z innej ważnej przyczyny
2.9. Przyczyny odroczenia rozprawy głównej
2.10. Odroczenie rozprawy głównej a zawieszenie postępowania
3. Charakter prawny terminu „przerwa"
4. Dopuszczalność kontynuowania rozprawy odroczonej „w dalszym ciągu”
4.1. Uwagi ogólne
4.2. Wyjątkowość sytuacji kontynuowania rozprawy odroczonej
4.3. Skutki zawieszenia postępowania sądowego
5. Przesłanki prowadzenia rozprawy przerwanej „od początku”
5.1. Konieczność prowadzenia przerwanej rozprawy „od początku”
5.2. Zmiana składu orzekającego
6. Zmiana kwalifikacji prawnej czynu a ciągłość postępowania karnego
7. Przerwa w rozprawie a tryb uproszczony
8. Skutki procesowe naruszenia przepisów o przerwie i odroczeniu rozprawy
8.1. Niedotrzymanie terminu przerwy
8.2. Zmiana składu orzekającego
9. Ocena zasadności skutków przekroczenia terminu przerwy

ODROCZENIE WYDANIA WYROKU - TERMINY OGŁOSZENIA I UZASADNIENIA

1. Odroczenie wydania wyroku a przerwa i odroczenie rozprawy
2. Przyczyny odroczenia wyroku
3. Charakter prawny odroczenia wydania wyroku i skutki procesowe przekroczenia (niezachowania) terminu 7 dni (art. 411 k.p.k.)
4. Uzasadnienie wyroku a sprawność postępowania
5. Uwagi de lege lata i de lege ferenda

INSTYTUCJE PROCESOWE ZAPEWNIAJĄCE CIĄGŁOŚĆ POSTĘPOWANIA

1. Instytucja doręczania pism procesowych
1.1. Brak doręczenia
1.2. Typy doręczania pism
1.3. Konsekwencje prawne niewypełnienia obowiązku doręczenia pisma
1.4. Doręczenie zastępcze
1.5. Konsekwencje procesowe doręczenia zastępczego
1.6. Doręczanie pism w stosunkach międzynarodowych
1.7. Doręczenie niecierpiące zwłoki
1.8. Inne sposoby doręczania
2. Kontrola aktu oskarżenia oraz wstępne badanie sprawy a zasada ciągłości
2.1. Kontrola warunków formalnych
2.2. Konsekwencje procesowe nieuzupełnienia braków w terminie
2.3. Brak podpisu aktu oskarżenia
2.4. Wstępne badanie sprawy
2.5. Zwrot sprawy do postępowania przygotowawczego
3. Zlecenie czynności dowodowych przez sąd w toku rozprawy głównej w świetle zasady ciągłości
3.1. Uwagi ogólne
3.2. Przesłanki zlecenia oskarżycielowi publicznemu wykonania czynności dowodowych
3.3. Dalsze prowadzenie rozprawy głównej po uzupełnieniu dowodów przez oskarżyciela publicznego
3.4. Zwrot sprawy z powodu rozszerzenia podmiotowego
4. Rola konwalidacji a ciągłość postępowania karnego
4.1. Wadliwość czynności prawnych a ciągłość procesu
4.2. Konwalidacja a sprawność postępowania
4.2.1. Istota konwalidacji
4.2.2. Konwalidacja a nieważność orzeczeń z mocy prawa
4.2.3. Konwalidacja czynności procesowych dotkniętych bezwzględnymi uchybieniami
4.2.4. Powstanie stanu nieodwracalnego i możliwości konwalidacji
4.2.5. Konwalidacja dowodów niedopuszczalnych
4.2.6. Konwalidacja wyroków sądowych
4.3. Reasumpcja wadliwych decyzji
5. Bezzasadne wnioski dowodowe
5.1. Uwagi ogólne
5.2. Inicjatywa dowodowa a zasada ciągłości
5.3. Wnioski dowodowe złożone w celu przedłużenia postępowania
5.4. Powody oddalania wniosków dowodowych a ciągłość postępowania
5.5. Wniosek dowodowy złożony w celu przewlekania postępowania
5.6. Zakaz antycypacji dowodu
5.7. Reasumpcja wadliwej decyzji oddalającej wniosek dowodowy

WNIOSKI DE LEGE LATA I DE LEGE FERENDA

1. Regulacje prawne wymuszające dynamikę postępowania karnego
2. Konsekwencje przewlekłości procesu karnego

BIBLIOGRAFIA

1. Publikacje zwarte i ciągłe
2. Wykaz przytoczonych uchwał i orzeczeń sądowych
2.1. Uchwały
2.2. Wyroki
2.3. Postanowienia
3. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu
3.1. Orzeczenia
3.2. Raporty
3.3. Wyroki