Kant i Hegel w sporach filozoficznych osiemnastego i dziewiętnastego wieku - ANDRZEJ J. NORAS

Z notatki wydawniczej :

Książka składa się z dwóch części: perwsza poświęcona jest filozofii Kanta, natomiast druga - filozofii Hegla. Taka struktura pracy wyznaczona jest faktem dominacji tych koncepcji w czasach, kiedy się tworzyły, a zarazem ich żywotnością i siłą oddziaływania.

Tak jak do dyskusji całe ówczesne środowisko filozoficzne sprowokowała filozofia Kanta, tak też - a może w jeszcze większym stopniu - filozofia Hegla.

W części pierwszej znajdują się analizy poświęcone myśli Kanta, przy czym ma ona stanowić próbę systematycznej analizy samej myśli filozofa z Królewca. Oznacza to podjęcie próby analizy filozofii Kanta bez wikłania się w różne interpretacje. Dopiero później pokazane zostały motywy interpretacyjne jego filozofii. Kant nie był idealistą niemieckim, a zatem to interpretacje Kanta doprowadziły do tego, że miejsce krytycznej filozofii systematycznej zajęła zdogmatyzowana filozofia systemowa.

Taki był zamysł tych filozofów, którzy kłócili się nie tylko o rozumienie myśli Kanta, ale także o kształt filozofii w ogóle. 

W ten sposób, za pośrednictwem K. L. Reinholda i S. Maimona, doszło do sformułowania programu filozoficznego Fichtego (jego Wissenschaftlehre). Następnie do głosu doszła, podlegająca wielostronnym wpływom filozofia Schellinga. 

Punktem wyjścia części drugiej jest filozofia Hegla, która stanowiła swoiste zwieńczenie idealizmu niemieckiego. Ale zarazem - i to rzecz nowa - filozofia Kanta stała się bezpośrednim przedmiotem namysłu filozofów pokantowskich. Każdy z nich odnosił się do jego myśli, każdy filozofował w perspektywie jego myślenia. Filozofia Hegla budzi żywsze i bardziej różnorodne reakcje: od zapatrzenia do całkowitej krytyki.

Z perspektywy analiz zamieszczonych w pracy powoduje to pewną nierównowagę, jeśli chodzi o odniesienia do Hegla wobec tych, jakie zawarto w pierwszej części w odniesieniu do Kanta. W drugiej części równie często tych odniesień brak.

Nie wszyscy bowiem filozofują wprost w odniesieniu do Hegla (jak Kierkegaard bądź Schopenhauer).

SPIS TREŚCI :

Wstęp

Część pierwsza

Filozofia Immanuela Kanta i jej recepcja w osiemnastym i dziewiętnastym wieku

Rozdział pierwszy

Problemy filozofii krytycznej Immanuela Kanta

Rozdział drugi

Filozofia Kanta w swych bezpośrednich interpretacjach

Rozdział trzeci

Kant a filozofia idealizmu niemieckiego

— Transformacja krytycyzmu Kanta w ujęciu Fichtego

— Kant a filozofia Schellinga

—— Filozofia przyrody

—— Schellinga idealizm transcendentalny

—— Schellinga filozofia tożsamości

—— Schellinga filozofia wolności

—— Filozoficzno-religijny system późnego Schellinga

— Romantyzm. Schleiermacher

Część druga

Filozofia Georga Wilhelma Friedricha Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja

Rozdział czwarty

Filozofia Georga Wilhelma Friedricha Hegla

— Problematyczność filozofii Hegla

— Kontekst historyczny filozofii Hegla

— Fenomenologia ducha

— Nauka logiki

Rozdział piąty

Filozofia pierwszej połowy dziewiętnastego wieku

— Filozofia poheglowska

— Prawica i lewica heglowska. Filozofia marksistowska

— Sørena Kierkegaarda prawda egzystencji

— Preneokantyzm Artura Schopenhauera

Rozdział szósty

U źródeł neokantyzmu

Rozdział siódmy

Pozytywizm

— August Comte i pozytywizm

—— Reforma nauk

—— Nauka o społeczeństwie

— Pozytywizm tryumfujący

—— Utylitaryzm Johna Stuarta Milla

—— Pozytywizm ewolucjonistyczny Herberta Spencera

— Empiriokrytycyzm

—— Idea filozofii naukowej Richarda Avenariusa

—— Ekonomia myślenia według Ernsta Macha

Zakończenie

Aneks

— Filozofia pokantowska - tabela chronologiczna

— Filozofia poheglowska - tabela chronologiczna

— Filozofia pozytywistyczna - tabela chronologiczna

Literatura

— Literatura ogólna

— Literatura szczegółowa

— Wykaz literatury cytowanej

Indeks osobowy

Summary

Zusammenfassung