Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska - ELŻBIETA RUDNICKA-FIRA

MONUMENTALNA (aż 608 stron) i UNIKATOWA

(wydana w nakładzie tylko 220 + 50 egz.)

MONOGRAFIA

WRAZ ZE SŁOWNIKIEM

Z DZIEDZINY JĘZYKOZNAWSTWA HISTORYCZNEGO POWINNA ZAINTERESOWAĆ HISTORYKÓW I GENEALOGÓW ORAZ OSOBY POSZUKUJĄCE WIADOMOŚCI NA TEMAT POCHODZENIA SWOJEGO NAZWISKA NIE TYLKO Z KRAKOWA !

Z notatki wydawniczej :

Przedmiotem rozważań są nazwy osobowe krakowian zawarte w dokumentach krakowskich z okresu od XVI do XVIII wieku.
Nadrzędnym celem monografii jest bowiem zgromadzenie w miarę obszernego i reprezentatywnego materiału antroponimicznego, jego możliwie wszechstronna analiza, zmierzająca do ukazania procesu kształtowania się drugiego po imieniu członu nazwy osobowej - nazwiska.
Autorka zanalizowała obszerny materiał historyczny, pochodzący z wybranych różnorodnych dokumentów krakowskich, głównie źródeł rękopiśmiennych, rzadziej druków. Wyekscerpowany materiał nazewniczy stanowi ponad 19 tys. przykładów ilustrujących różne sposoby identyfikowania, nazywania ludzi. Autorka przedstawia szczegółową analizę i typologię wyodrębnionych z materiału drugich po imieniu nazw osobowych odnoszących się do mężczyzn, pokazując różne sposoby nazywania ludzi (modele identyfikacyjne), działające mechanizmy oraz różnorodność elementów identyfikacyjnych występujących w badanych dokumentach. Wydzieliła podstawowe grupy motywacyjne (proto)nazwisk rodzimych:
antroponimy pochodzące od nazw własnych, od apelatywów oraz nazwiska obce niemotywowane na gruncie polskim.
Integralną część monografii stanowi Słownik nazwisk z podaną motywacją i etymologią oraz lokalizacją w źródłach historycznych.


Ze Wstępu [fragmenty] :

1.1. Obraz stosunków społeczno-gospodarczych i narodowościowych w Krakowie od XVI do XVIII wieku

Wiek XVI — złoty wiek rozkwitu Polski był także okresem naj­większego rozwoju Krakowa, który jako wielkie centrum handlu i produkcji, a przy tym stolica potężnego państwa jagiellońskiego stał się centralnym ośrodkiem życia politycznego i gospodarczego, pro­mieniując na cały kraj kulturą renesansu.
Stanowił ośrodek aglome­racji miejskiej, w której skład wchodziły osady miejskie, ukształto­wane wokół niego jeszcze w średniowieczu, oraz półwiejskie przed­mieścia, tworzące wraz z nim jeden organizm gospodarczy.

Pod względem liczby mieszkańców, którą można określić jedynie szacunkowo (w całym zespole miejskim wraz z przedmieściami mo­gło zamieszkiwać około 30 tys. osób), Kraków należał do średnich miast europejskich, natomiast w skali polskiej — do dwóch najwięk­szych (obok Gdańska) miast Rzeczypospolitej [...]

W XVI-wiecznym Krakowie dużą część mieszkańców stanowi­ła ludność napływowa.
Wielu przybyszów spoza Krakowa, także z zagranicy przyjmowano do grona osób podlegających prawu miej­skiemu.
Przebywali tu przez jakiś czas również ludzie związani z dworem królewskim, uniwersytetem, z licznymi instytucjami ko­ścielnymi, co stwarzało mozaikę ludności zróżnicowanej pod wzglę­dem stanowym, zawodowym i narodowościowym.

W XVI wieku podział stanowy był już w pełni ukształtowany. Często ujawniały się silne antagonizmy między mieszczaństwem a szlachtą, której w ówczesnym Krakowie przebywało wiele. Byli wśród niej przedstawiciele nie tylko możniejszych rodów, ale także drobnej i średniej szlachty oraz dawni mieszczanie, którzy uzyskali szlachectwo.
Wszyscy należący do stanu szlacheckiego, bez względu na zróżnicowanie majątkowe, mieli jednakowe prawa polityczne.

W mieście zamieszkiwali także duchowni (świeccy i zakonni) — w parafiach, katedrach, kolegiatach, fundacjach kościelnych oraz zakonach i klasztorach. Byli to często z pochodzenia mieszczanie (chociaż wywodzili się też z innych stanów).
W zależności od pochodzenia społecznego oraz wykształcenia zajmowali odpowiednio wyższe lub niższe stanowiska kościelne (od wysokich dygnitarzy ko­ścielnych, kanoników, kapelanów, proboszczów, biednych wikariuszy, altarystów, aż po najniżej stojących w hierarchii klechów).

Największą jednak grupę stanowiło mieszczaństwo, które nie było jednolite pod względem społecznym.
Znaczna jego część nie posiadała prawa miejskiego ani nie miała żadnego udziału w zarządzie miastem — zwani byli po prostu mieszkańcami (incolae). Ta naj­biedniejsza ludność miasta (wyrobnicy, służba, pokątni rzemieślnicy i przekupnie, czeladź rzemieślnicza, włóczędzy, żebracy itp.) miesz­kała w gorszych pomieszczeniach, lepiankach, niejednokrotnie nie miała stałego zajęcia. Drugą grupę mieszczaństwa stanowili „oby­watele" (cives), tj. ci wszyscy, którzy zostali wpisani do prawa miej­skiego, mieli swoje domy, warsztaty rzemieślnicze, korzystali z przy­wilejów i praw miejskich. Tworzyli oni gminę miejską, tzn. ogół oby­wateli (communitas civium) — pospólstwo, w którego skład wcho­dziła liczna grupa rzemieślników oraz średnich kupców i kramarzy.
Przez własną reprezentację mieli udział, choć ograniczony, w zarzą­dzie miastem, ale wraz ze wzrostem świadomości społecznej doma­gali się coraz energiczniej udziału realnego i pełnego.

Wśród obywateli wyróżniała się niewielka, ale wiele znaczą­ca grupa patrycjatu. Tworzyła niemal zamknięty klan najbardziej wpływowych i bogatych rodzin, sprawujących faktyczną władzę w mieście (należeli do niej wielcy kupcy, rzadko bogaci rzemieślni­cy).
Jej przedstawiciele pełnili funkcje radnych, wójtów, ławników.

Taka struktura mieszczaństwa uformowała się i funkcjonowała w średniowieczu.
W epoce odrodzenia dokonywały się pewne zmiany; stare, znaczące rody patrycjuszowskie zaczęły znikać, rozpoczął się bowiem proces przechodzenia najbogatszego mieszczaństwa do stanu szlacheckiego.
Oznaczało to swoisty awans społeczny, choć nie majątkowy, możliwy dzięki dość licznym nobilitacjom.
Wiele znakomitych rodzin mieszczańskich „rozpłynęło się" w warstwie szlacheckiej.
Do połowy XVI wieku przynależność do stanu szlacheckiego nie przeszkadzała w aktywnym uczestniczeniu w życiu miasta (np. za­siadanie w radzie miejskiej); sytuacja zmieniła się dopiero później, w XVII stuleciu.

W strukturze społecznej XVI-wiecznego Krakowa wyodrębni­ła się inteligencja świecka.
Jeszcze w średniowieczu liczną grupę inteligencji stanowiła społeczność uniwersytecka — profesorowie i scholarze, którzy byli zobowiązani do wspólnego życia (w bursach, kolegiach) i do przestrzegania określonych obyczajów związanych ze stanem duchownym. Później, gdy nowe idee humanizmu budziły co­raz szersze zainteresowanie, tworzyła się poza uniwersytetem grupa inteligencji świeckiej wywodzącej się z różnych kręgów mieszczań­stwa.
Byli to przede wszystkim urzędnicy miejscy, notariusze, ław­nicy, syndykowie, lekarze, drukarze i inni.
Łączyły ich wspólne za­interesowania z niektórymi przedstawicielami środowiska uniwer­syteckiego, a także z kręgami intelektualno-artystycznymi dworu królewskiego i biskupiego...

W społeczności Krakowa swoje miejsce miała również ludność wiejska. Chłopi zamieszkujący wsie należące do miasta pośredni­czyli bowiem w przenoszeniu miejskich zwyczajów na wieś. Ułatwia­li zatem wzajemne przenikanie stanów.
Do intensyfikacji kontak­tów chłopów z mieszczanami dochodziło wskutek tworzenia się wo­kół rynków miejskich regionów gospodarczych i prowadzenia w mie­ście sprzedaży produktów rolnych [...]

W badanych metrykach kościelnych chłopi są często odnotowani jako ojcowie chrzestni (łac. patrinus, compater, rzadziej pol. kmotr) lub małżonkowie w związkach z mieszczankami. Ludność wiejska także była rozwarstwiona: podstawową grupę stanowili kmiecie, sa­modzielni gospodarze, pełnoprawni uczestnicy wspólnoty wiejskiej (cmetho); następną grupę tworzyli zagrodnicy (hortulanus), pracu­jący na rzecz właścicieli ziemi, na której mieszkali, często podejmu­jący dodatkowo pracę najemną u pana, sołtysa lub bogatego kmie­cia; jeszcze ubożsi byli chałupnicy oraz komornicy, utrzymujący się z pracy najemnej.

Tak ukształtowane XVI-wieczne społeczeństwo krakowskie było znacznie zróżnicowane zawodowo...

W epoce kontrreformacji i równocześnie okresie potrydenckiej odnowy w Kościele Kraków stanowił centrum ogromnej diecezji.
Było tu największe w ówczesnej Polsce skupisko duchowieństwa świeckiego i zakonnego.
Jako ośrodek uniwersytecki o wyrobionej renomie niewątpliwie przyciągał duchowieństwo.
W Krakowie swą siedzibę miał biskup, mieściły się tu sądy duchowne i działało semi­narium.
Według materiałów źródłowych najwięcej kleru świeckiego (tj. prałatów, kanoników, wikariuszy, misjonarzy, kapelanów, psałterzystów i innych) skupiała katedra krakowska; sporo księży gro­madziły też kościoły kolegiackie [...]
Zacieśniały się związki biskupów z miastem — brali czynny udział w jego spra­wach i życiu codziennym.

Nie bez znaczenia dla Krakowa pozostawała działalność róż­nych zakonów, m. in. bernardynów, franciszkanów, dominikanów bonifratrów, jezuitów, w zakresie szkolnictwa, wychowania, lecznictwa, kaznodziejstwa, szerzenia piśmiennictwa w języku polskim i łacińskim.

W społeczności, zwłaszcza XVII - wiecznego Krakowa, na uwagę zasługują studenci, którzy przydawali całemu miastu szkolnego charakteru i tworzyli intelektualną, naukową atmosferę [...]

W pierwszej połowie XVII wieku 30% rajców miejskich miało za sobą krótsze lub dłuższe studia uniwersyteckie, prawie 17 % — tytuły doktorskie [...]

Od połowy XVII wieku aż do końca epoki saskiej mieszczanie krakowscy byli powoływani do służby królewskiej, otrzymywali licz­ne posady sekretarzy królewskich.
W pierwszej połowie XVIII wieku trzon ludności Krakowa sta­nowili mieszczanie posiadający ius civile — kupcy i rzemieślni­cy.
Wspólnie z nimi mieszkali służący i czeladź rzemieślnicza. Lu­dzi wolnych zawodów (lekarzy, prawników) było wówczas niewielu, a wśród profesorów uniwersyteckich dominowali duchowni.

Dla dobra wspólnych interesów radzieckie, tj. rządzące rody wchodziły w koligacje małżeńskie między sobą, tworząc w rezul­tacie zespół powiązanych wzajemnie rodzin. Sporą grupę stanowili Włosi (była to jednak grupa silnie spolonizowana), mniejszą Śląza­cy, noszący nazwiska zarówno niemieckie, jak i polskie (przy czym należy pamiętać, że nazwisko nie zawsze jest wyznacznikiem na­rodowości). Niewielka liczba radnych krakowskich pochodziła z in­nych miast polskich, także z Moraw — na ogół byli to lekarze lub prawnicy [...]

Odrębną grupę w magistracie stanowili prawnicy, rozpoczynają­cy karierę najczęściej od stanowiska pisarza miejskiego lub syndy­ka.
Zdecydowany trzon rady w owym czasie tworzyli kupcy; była to miejska elita, która zyskała prestiż społeczny i majątkowy.

Pozycja majątkowa rzemieślników przedstawiała się znacznie gorzej. Wśród biedoty krakowskiej, owych „niewypłacalnych", znaj­dowali się przeważnie piwniczni, krawcy, szewcy, murarze, cieśle, miecznicy, ślusarze, mosiężnicy, kucharze, słodownicy, rzeźnicy, także furmani, celnicy i inni — ludzie uprawiający mniej lub bar­dziej wyspecjalizowane zawody.
Jak wiemy z zaświadczeń historycz­nych, także wiele biednych kobiet pracowało zawodowo jako: szklarki, murarki, szwaczki, kwiaciarki, kramarki, tandeciarki itp. [...]

Oprócz ludności posiadającej prawo miejskie w Krakowie przeby­wała trudno uchwytna dla ewidencji grupa ludzi „luźnych", którzy zerwali więzy z gospodarstwem lub zawodem rodziców, a podstawą ich utrzymania była często zmieniana praca najemna.
Tworzyli bar­dzo ruchliwą społeczność. Często byli represjonowani przez władze miejskie.
U schyłku epoki feudalnej prawdziwą plagą miasta było że­bractwo, nie tylko to „zawodowe", ale także uprawiane przez zbie­głych poddanych.

Do odrębnej kategorii mieszkańców pozbawionych praw obywa­telskich należeli Żydzi, którzy (już od ubiegłych stuleci) mieszkali w osobnej dzielnicy — Kazimierzu, a w Krakowie pojawiali się tylko w interesach [...]

W XVIII wieku szlachta stanowiła niewielki odsetek mieszkań­ców Krakowa — około 200 osób [...]
Część jej reprezentantów sprawowała w mieście różne funkcje publiczne (najczęściej przy grodzie i wielkorządcach krakowskich), część zaś miała w Krakowie firmy prywatne bądź należała do tutejszej załogi wojskowej.
Młodzież szlachecka studiowała na krakowskiej uczelni. W Krakowie przebywały też „wdowy szlacheckie na dożywociu, którym życie wypełniała dewocja praktykowana przy licznych w Krakowie zgromadzeniach zakonnych i bractwach pobożnych" ...

Przyczyny kryzysu i upadku Krakowa w latach 1651—1763 były złożone.

Na pierwszy plan wysuwa się przede wszystkim problem demograficzny, ponieważ od 1651 do 1710 roku miasto trzykrotnie przeżyło katastrofalne w skutkach epidemie, które zdziesiątkowały trzy kolejne pokolenia mieszkańców Krakowa: obywateli miasta i biedotę.
Do upadku miasta przyczynił się ponadto najazd szwedzki w 1655 roku, po którym nastąpiła dwuletnia nieprzyjacielska oku­pacja Krakowa.
Miasto wyraźnie podupadło, malała rola kupców krakowskich w handlu zewnętrznym i wewnętrznym, załamaniu uległa produkcja rzemieślnicza.
Większość rajców opuściła miasto, przestały urzędować sądy, zamknięto szkoły i uniwersytet.
Po serii wyniszczeń spowodowanych również drugim najazdem szwedzkim i ogólnym upadkiem w tzw. czasach saskich, w połowie XVIII wieku zaczęły pojawiać się symptomy ożywienia gospodarczego i kultural­nego.
Sytuacja miasta poprawiła się. Ożywienie nastąpiło w rzemio­śle, produkcji, a także w wymianie handlowej.
Rosło zapotrzebowa­nie na siłę najemną, z czym łączy się wzmożony napływ do Krakowa ubogiej ludności z okolicznych wsi i miasteczek.

Od połowy XVIII wieku zwiększała się też liczba osób wpisywa­nych do ksiąg prawa miejskiego.
W latach 1751—1766 liczba miesz­kańców Krakowa była dość stabilna, natomiast w okresie 1767—1772 doszło do zdecydowanego spadku liczby ludności (były to czasy konfederacji barskiej z wszystkimi jej konsekwencjami).
Dopiero lata 1773—1784 odznaczały się bardzo silnym wzrostem demograficznym, podobnie było w okresie 1785—1795, chociaż przyrost ludność następował wówczas nieco wolniej [...]

Strukturę demograficzną miasta najdokładniej określa spis z 1795 roku (z okresu okupacji pruskiej).
W Krakowie właściwym, w obrębie murów i na Wawelu mieszkało wówczas 10 179 osób w tym 1923 dzieci.
Wśród dorosłych mieszkańców tzw. posesjonatów było zaledwie 7%, „mieszkańców", czyli mieszczan nieposiadających własnej posesji — 14%, aż 30% przypadało na czeladź (wyrobni­ków, służbę itp.), 14% — na ludzi luźnych, ponad 3% — na żebraków („ubogich"), niecały 1% stanowili studenci, 6% — duchowieństwo i zakonnice, a 25% — wojsko [...]

Mimo postępującego od 1773 roku rozwoju demograficznego Kra­ków w drugiej połowie XVIII wieku pod względem liczby ludności zajmował czwarte miejsce wśród miast polskich (w granicach przed­rozbiorowych).


1.2. Zakres i cel pracy

Przedmiotem rozważań w niniejszej rozprawie są nazwy osobo­we krakowian (w ustalonym zakresie) zawarte w dokumentach kra­kowskich z okresu od XVI do XVIII wieku.

Nadrzędnym celem mo­nografii jest bowiem zgromadzenie w miarę obszernego i reprezen­tatywnego materiału antroponimicznego, jego możliwie wszech­stronna analiza, zmierzająca do ukazania procesu kształtowania się (sposobów formowania i stabilizowania się) drugiego po imie­niu członu nazwy osobowej, dziś powszechnie określanego nazwiskiem, w okresie od XVI do XVIII wieku.

Badania swoje opieram na materiale historycznym, pochodzą­cym z wybranych różnorodnych dokumentów krakowskich, głównie źródeł rękopiśmiennych, rzadziej druków [...]. Wyekscerpowany materiał nazewniczy stanowi ponad 19 ty­sięcy przykładów ilustrujących różne sposoby identyfikowania, na­zywania ludzi.
Obejmuje w zasadzie 300 lat z pewnymi lukami (brak zapisów lub miejsca zniszczone, niemożliwe do odczytania, głównie zła jakość mikrofilmów). Notacje w metrykach kościelnych pojawi­ły się dopiero w drugiej połowie XVI wieku (po soborze trydenckim), zapisy w księgach miejskich są wprawdzie wcześniejsze, ale nie za­wsze czytelne [...]

Ekscerpcji materiału z akt miejskich dokonywałam w zasadzie w kilkuletnich przedziałach czasowych; w zależności jednak od tego, w jakim stopniu materiał był interesujący i istotny dla pracy, wyko­rzystałam przykłady z lat kolejnych (np. większe fragmenty zapisa­ne po polsku lub zawierające nagromadzenie nazw osobowych wska­zujących na wzajemne relacje rodzinne ich nosicieli). Natomiast, z metryk kościelnych oraz ze źródeł drukowanych materiał został wybrany (po kilka przykładów) z każdego roku (z co drugiej lub z co trzeciej strony źródła w zależności od liczby stronic obejmujących dany rok). Źródła i wyekscerpowany z nich materiał antroponimiczny są wystarczające i reprezentatywne dla potrzeb tej pracy.

Analizując zebrany materiał, staram się pokazać różne sposoby nazywania ludzi (modele identyfikacyjne), działające mechanizmy oraz różnorodność elementów identyfikacyjnych występujących w badanych dokumentach, prowadzące do utrwalania się przez wieki zwyczaju identyfikowania osób przez imię i nazwisko (w dzisiejszym rozumieniu).

Za istotne uznaję również przedstawienie owych sposobów identyfikacji oraz funkcjonowania nazw osobowych w sytuacjach oficjalnych.
Występują one bowiem w tekstach pisanych, urzędowych których oficjalność jest cechą obligatoryjną.
Należy zatem zwrócić uwagę na zależność między typem tekstu urzędowego (stopniem jego oficjalności) a sposobem identyfikacji osób (nazwa a tekst).

Staram się ustalić zależność między wspólnotą, jaką stanowi miasto, a koniecznością dokładnej identyfikacji, czyli niejako wymuszaniem (zaistnienia) nazwiska jako elementu kultury wyrażanej w języku.

Próbuję określić stopień stabilizacji nazw osobowych (na­zwisk), wykazując ich immanentne cechy, takie jak dziedziczność, rodzinność i stabilność.

Przedstawiam szczegółową analizę i typologię wyodrębnionych z materiału drugich po imieniu nazw osobowych (nazwisk), odnoszących się do mężczyzn. Badanie materiału nazewniczego zostało ukierunkowane tak, aby pokazać typy motywacyjne na­zwisk oraz ich podtypy w obrębie każdej grupy motywacyjnej, doko­nać klasyfikacji formalno-semantycznych, wyeksponować ich mode­le formalne, a także typowe sufiksy nazwiskotwórcze w płaszczyź­nie antroponimicznej, ponadto wskazać różne sposoby i mechani­zmy kreacji nazwisk, elementy kreacyjne oraz kierunki pro­cesów nazwiskotwórczych, podać etymologię, źródła, zwłasz­cza w wykazach słownikowych dokumentujących wybrane typy nazwisk.

W procesie kreacji nazwisk nie można pominąć roli me­tafory i metonimii (zwłaszcza w typie odapelatywnym; nazwiska te funkcjonowały najpierw zapewne jako przezwiska), a także wielomotywacyjności.

Oprócz nazwisk rodzimych przedmiotem obserwacji czynię też nazwiska genetycznie obce jako znaczące w antroponimii Krakowa w badanym okresie.

Istotne jest także uchwycenie związku między poszczególny typami nazwisk a statusem społecznym ich nosicieli — ważne ze względu na sposób funkcjonowania owych nazw zarówno w kulturze sensu largo, jak i w języku sensu stricto.

Dokonując analizy zebranego materiału, biorę pod uwagę nie tylko zjawiska językowe, ale również uwarunkowania zewnętrzne, społeczne i kulturowe, towarzyszące procesowi kształtowania się, formowania i stabilizacji nazwisk.

Niniejsza monografia poświęcona nazwom osobowym Krakowa — miasta tak znaczącego w historii i kulturze Polski, może choć w części przyczynić się do uzupełnienia wiedzy o mieście i jego mieszkańcach, także w dziedzinie antroponimii, brak bowiem do tej pory całościowych opracowań w tym zakresie.
Staram się udowod­nić, że wiedza historyczna znajduje potwierdzenie w języku.

Praca ta jednocześnie poszerzy wiadomości na temat antroponi­mii Polski od XVI do XVIII wieku.



SPIS TREŚCI :

1. Wstęp

1.1. Obraz stosunków społeczno-gospodarczych i narodowościowych w Krakowie od XVI do XVIII wieku
1.2. Zakres i cel pracy
1.3. Wykorzystane źródła
1.3.1. Typy źródeł i ich charakterystyka
1.3.2. Uwagi o pisowni wykorzystanych źródeł
1.4. Uwagi metodologiczne
1.4.1. Problematyka, metody, struktura pracy
1.4.2. Termin i pojęcie „nazwisko"
1.5. Zasady cytowania materiału

2. Sposoby identyfikacji osób w dokumentach krakowskich od XVI do XVIII wieku

2.1. Wprowadzenie
2.2. Oznaczenia identyfikujące mężczyzn
2.2.1. Jednoskładnikowe   
2.2.2. Dwuskładnikowe
2.2.3. Trzyskładnikowe
2.2.4. Czteroskładnikowe
2.2.5. Oznaczenia pięcio- i więcejskładnikowe
2.2.6. Oznaczenia z dictus, alias... (alternatywne)
2.2.7. Oznaczenia wyrażające relacje przynależnościowe (nierodzinne)
2.3. Oznaczenia identyfikujące kobiety   
2.3.1. Jednoskładnikowe
2.3.2. Dwuskładnikowe
2.3.3. Trzyskładnikowe
2.3.4. Czteroskładnikowe
2.3.5. Oznaczenia pięcio- i więcejskładnikowe
2.3.6. Oznaczenia z dictus, alias... (alternatywne)
2 3.7. Oznaczenia wyrażające relacje przynależnościowe (nierodzinne)
2.4. Wskaźniki stabilizacji nazwisk — zestawienie przykładów
2.5. Podsumowanie

3. Typy nazw osobowych (późniejszych nazwisk) występujących w dokumentach krakowskich od XVI do XVIII wieku

3.1. Wprowadzenie
3.2. Nazwiska pochodzące od innych kategorii nazw własnych
3.2.1. Nazwiska tworzone od imion
3.2.2. Nazwiska odmiejscowe
3.2.3. Nazwiska od nazw grup etnicznych, narodowości oraz mieszkańców regionów
3.2.4. Nazwiska od nazw herbowych
3.3. Nazwiska odapelatywne
3.4. Nazwiska genetycznie obce
4. Typy nazwisk a status społeczny ich nosicieli
5. Nazwiska mieszkańców Krakowa od XVI do XVIII wieku a kontekst historyczno-kulturowy (uwagi ogólne)
6. Uwagi końcowe i wnioski

SŁOWNIK

1. Zasady redakcyjne
2. Nazwiska pochodzące od imion
3. Nazwiska odmiejscowe
4. Nazwiska od nazw grup etnicznych, narodowości oraz mieszkańców regionów
5. Nazwiska odapelatywne



Wykaz literatury   
Wykaz skrótów   
— Skróty opracowań i słowników
— Skróty źródeł
Źródła rękopiśmienne
Źródła drukowane
Rozwiązanie ważniejszych skrótów paleograficznych (i innych) w cytowanych tekstach łacińskich
Inne skróty

Summary   
Zusammenfassung

Uwaga: ostatnie egzemplarze magazynowe z wyczerpanego w wydawnictwie nakładu z niewielkimi magazynowymi śladami !