Anioł czy piekielnica? Obraz kobiety w piśmiennictwie śląskim XIX wieku - KRYSTYNA KOSSAKOWSKA-JAROSZ

Z notatki wydawniczej :

Autorka proponuje nowe ujęcie nienowej problematyki z intencją rozpoznania specyfiki kultury śląskiej przy konsekwentnym włączaniu jej w obszar wpływów europejskich. Dzięki temu możliwe było uchwycenie
paraleli miedzy tym, co uniwersalne i tym, co partykularne na wstępie industrializacji regionu.
Na podstawie szczegółowej kwerendy czasopism i analizy wybranych przykładów literatury regionalnej autorka odtwarza obecne w piśmiennictwie śląskim symbole dotyczące biologicznego przeznaczenia kobiety i jej statusu.
Przy tej okazji ukazuje rolę etosu mieszczańskiego w stymulowaniu przemian lokalnej obyczajowości w badanym czasie, przez co odchodzi od łatwych uproszczeń opisujących fenomen tradycyjnej (agrarnej) kultury śląskiej.
Podkreślając znaczenie wzorców literackich oraz publicystycznych w kreowaniu postaw i pożądanych społecznie zachowań nie tylko rekonstruuje przeobrażenia zachodzące w kulturze Górnego Śląska, ale też wykazuje wielorakie konsekwencje alfabetyzacji, które w połączeniu ze skutkami uprzemysłowienia oraz dyktatem zachowania tożsamości narodowej złożyły się na powstanie formacji o tyle oryginalnej, o ile zależnej od kierunków rozwoju i tendencji kultur przemysłowych nowoczesnej Europy.

Książka jest adresowana do badaczy zainteresowanych śląską problematyką, ale również do badaczy skupiających uwagę na zagadnieniach „kobietologicznych”. Odbiorcami jej z powodzeniem mogą być też studenci historii, kulturoznawstwa i polonistyki wybierający specjalność śląskoznawczą czy ogólnie zainteresowani XIX wiekiem.


SPIS TREŚCI :

Wprowadzenie

Rozdział I. Ślązaczka czy/i Europejka

1.1. Kobieta, dom i rodzina w „sieci porządku płci”

1.2. Ślązaczka — opisywanie odmienności

1.3. „Ewa z żebra” — relacje męża i żony w projekcie Antoniego Stabika

1.4. Ślązaczki Ślązaczkom. O lokalnych programach właściwego zarządzania domem


Rozdział II. Kobieta w kręgu prywatności. Wzory i antywzory

2.1. Posłannictwo śląskiego domu. Etnocentryczna pedagogika unarodowienia domowo — lokalnych wartości

2.2. Jam jest Polka rodzona. Kobieta na straży tożsamości

2.2.1. „Matka Polka” — stare i nowe obowiązki Ślązaczki

2.2.2. Wychowawczyni w „małym domowym kościele” — znak czasu i wymóg lokalnej strategii życia

2.3. Rządność i odpowiedzialność a pokusy cywilizacyjne

2.4. Dobra żona — wizja „ustatkowanego żywota”


Rozdział III. Seraficzny ideał kobiecości

3.1. Kształtowanie wzorca — paleta zalet „anielskiej” kobiety

3.2. Waloryzacja założona — cnotliwa chłopka w burżuazyjnym obłudnym salonie

3.3. Kobieta na piedestale, czyli poetycka wizualizacja miłosnych wzruszeń

3.3.1. Kobieta, rozum i uczucie. Wartości uniwersalne w lokalnej literaturze

3.3.2. Liryczny wizerunek ukochanej — wyjątkowość propozycji Norberta Bonczyka


Rozdział IV. Dom w Europie, europejskość w domu. Niebezpieczeństwa otwartego stylu życia

4.1. Doroczne bachanalia — spadek po ludowej tradycji

4.2. Poszukiwanie nowoczesnej kobiety — skromność w odwrocie

4.3. W środowisku fabrycznej „zgnilizny”

4.4. Dawne skłonności w nowej aurze — kobieta piekielnica

Zamknięcie

Indeks osób