Każdy baron ma swoją fantazję" Józef Sękowski. Polak z pochodzenia, Rosjanin z wyboru - DARIA AMBROZIAK

Z notatki wydawniczej :

Publikacja jest pierwszą w dorobku polskiej rusycystyki monografią poświęconą życiu i działalności literackiej Józefa Sękowskiego (1800—1858), Polaka z pochodzenia, który wybrał Rosję na miejsce swego życia
i aktywności zawodowej. Był to człowiek nietuzinkowy, o wyjątkowej osobowości, niepospolitych zdolnościach, szerokich horyzontach myślowych, a jednocześnie niezwykle kontrowersyjny, pełen sprzeczności, o zawiłej biografii i zagadkowym charakterze. Józef Sękowski posługujący się pseudonimem Baron Brambeus wydawał w Rosji poczytne czasopismo „Bibliotieka dla Cztienija” oraz pisał utwory beletrystyczne, które w jego czasach cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród czytelników. Ponadto był wybitnym orientalistą, wykładowcą arabistyki na Uniwersytecie Petersburskim, popularyzatorem wiedzy i poliglotą. Nad życiem i działalnością tej barwnej i jednocześnie tragicznej postaci w dziejach wzajemnych polsko-rosyjskich kontaktów w znacznym stopniu zaciążyły
historyczne uwarunkowania, w jakich znalazły się Polska i Rosja w pierwszej połowie XIX wieku.
W pracy działalność literacka i wydawnicza Barona Brambeusa została przedstawiona, zanalizowana i zinterpretowana na tle ówczesnego życia literackiego, społecznego i politycznego.

Książka adresowana jest do badaczy literatury rosyjskiej i polskiej oraz dziejów czasopiśmiennictwa obydwu krajów, krytyki literackiej, czytelnictwa, Polonii petersburskiej, orientalistyki a także do wszystkich, którzy interesują się wzajemnymi polsko-rosyjskimi związkami kulturowymi.


Fragmenty z książki :

Józef Julian Sękowski to tragiczna postać w dziejach rosyjsko-polskich kontak­tów kulturowych. Na jego życiu i działalności w znacznym stopniu zaciążyły historyczne uwarunkowania, w jakich znalazły się Polska i Rosja w pierwszej połowie XIX wieku. Sękowski, nazywany „carskim Mefistofelesem" nie zapisał się na trwałe ani w historii literatury rosyjskiej, ani też w dobrej pamięci naro­du, wśród którego pracował jako orientalista, pisarz, krytyk literacki i redaktor miesięcznika „Bibliotieka dla Cztienija". O skali niepamięci o Sękowskim świad­czy niewielka liczba poświęconych mu publikacji. W większości adresowane były do odbiorców interesujących się historią literatury rosyjskiej, prawie za­wsze zawierały szereg odwołań do biografii twórcy.
Brak pamięci o Sękowskim widoczny jest również i obecnie, co potwierdza W.A. Koszełow, podkreślając, że nawet jubileusz dwóchsetlecia jego urodzin minął w Rosji niezauważenie.

Baron Brambeus to osobowość nietuzinkowa, człowiek o niezwykłej wiedzy, umiejętnościach; jednocześnie zagadkowy, tajemniczy,
kontrowersyjny. U pro­gu dorosłego życia, będąc studentem wileńskiej Alma Mater, nie miał jeszcze dokładnie sprecyzowanych planów dotyczących przyszłości. Świadomy był jednak własnej wiedzy, predyspozycji i zdolności. Cechowała go ambicja, pra­cowitość, ciekawość świata i rozległe zainteresowania. Zaszczepione niegdyś przez Gotfryda Groddecka, były umiejętnie rozwijane podczas studiów uniwer­syteckich i w czasie podróży na Wschód.
Wtedy też orientalista powziął myśl o karierze dyplomatycznej. Jak się później okazało, był to moment zwrotny w jego życiu, który przesądził o dalszym losie. Odtąd konsekwentnie dążył do realizacji obranego celu, kierując się nim przy dokonywaniu wielu życiowych wyborów.
Brak głębszych uczuć patriotycznych, nieprzychylność władz wileńskiej uczelni wobec świadomego swojej wartości, pewnego siebie młodego człowieka sprawiły, że możliwości realizacji nadrzędnego, życiowego celu zaczął poszuki­wać wśród osób i warunków bardziej mu przychylnych. Przyjął tytuł profesora i ofertę pracy od władz Uniwersytetu Petersburskiego oraz propozycję posady tłumacza przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Odtąd swoje losy związał z Rosją, stopniowo odchodząc od polskości (wydanie pracy pt. Collectanea z dziejopisów tureckich rzeczy do historii polskiej służących, wizytacja szkół polskich na Białorusi, niechęć do posługiwania się językiem polskim). Następuje całkowite zer­wanie więzi z ojczyzną, które przypieczętowało opublikowanie Wielkiego posłucha­nia u Lucypera. Umiejętność szybkiego przystosowywania się do nowych warun­ków umożliwiła orientaliście
asymilację z nowym środowiskiem. W niedługim czasie odniósł sukces zawodowy i zdobył uznanie w świecie naukowym...

Doświadczenia Sękowskiego wskazują jednak, że los mu nie sprzyjał. Sukces musiał okupić ciężką, wytężoną pracą, życiem pełnym wyrzeczeń, cierpieniem i samotnością.
Działalność publicystyczna Barona Brambeusa, wygłaszane kontrowersyjne poglądy na temat ówczesnej literatury i uznanych mistrzów pióra (np. Puszkin, Gogol) oraz pochlebne recenzje o początkujących literatach spotykały się z dezaprobatą w wielu różnych kręgach Rosjan i Polaków, co do­prowadziło do jego izolacji w świecie literackim i do bojkotu towarzyskiego. Nieszczęśliwy i samotny był także w życiu osobistym. Świadczy o tym unieważnienie pierwszego małżeństwa z Marią Rodziewiczówną ...



SPIS TREŚCI :


WSTĘP

ROZDZIAŁ I. Józef Sękowski w świetle faktów biograficznych

Dom i wychowanie

Fascynacje orientalne i literackie

Podróż na Wschód

Petersburg

Profesor orientalistyki

Pisarz i publicysta


ROZDZIAŁ II. W kręgu publicystycznej pasji wydawcy pisma „Bibliotieka dla Cztienija"

Rys historyczny pisma

Struktura i zawartość

Poglądy estetyczno-literackie redaktora

Polemiki i spory

Krytyka literacka

Kobiety-pisarki na łamach pisma

Polonica


ROZDZIAŁ III. Proza narracyjna

Beletrystyka Sękowskiego w ocenie współczesnej mu krytyki literackiej

Czynniki kształtujące warsztat artystyczny

Wokół ironii

Gra z czytelnikiem

Fantastyka i diaboliada

Opozycje i kontrasty

Groteskowość i karnawalizacja świata


ZAKOŃCZENIE

ANEKS

BIBLIOGRAFIA

WYKAZ SKRÓTÓW

INDEKS NAZWISK

Streszczenie w jęz. ros.