Parafia i szkoła w Kadłubie. Kronika katolickiej szkoły w Kadłubie - Ks. FRANCISZEK WOLNIK

Wydano w serii : Z Dziejów Kultury Chrześcijańskiej na Śląsku

WSTĘP

Kadłub   jest   wioską   położoną   wśród   lasów   na   północno-wschodnich krańcach ziemi strzeleckiej.
Wraz z Osiekiem od 1986 roku Kadłub tworzy parafię pw. Chrystusa Króla, należącą do dekanatu Strzelce Opolskie. Najbliższymi sąsiadami parafii są miejscowości: Grodzisko, Borycz, Spórok, Staniszcze Wielkie i Jędrynie oraz parafie: Grodzisko, Krośnica, Krasiejów, Staniszcze Wielkie i Rozmierz.

Na temat dziejów Kadłuba nie ukazały się dotychczas żadne szczegółowe opracowania.
Celem pracy jest więc uzupełnienie tego braku, ocalenie od zapomnienia tego, co jest świadectwem minionych lat i wieków.

Prezentowane Czytelnikowi  opracowanie  składa  się z dwóch części.
Pierwsza część zawiera dwa szkice dotyczące dziejów Kadłuba. W pierwszym z nich ukazuje się historię i współczesny obraz młodej, bo zaledwie dwunastoletniej parafii pw. Chrystusa Króla w Kadłubie.
Ta jedna z wielu parafii diecezji opolskiej miała swoją specyfikę w dawniejszych czasach i ma ją współcześnie.

W szkicu przedstawiono dzieje wiosek tworzących parafię, sylwetki duchownych i sióstr katechetek posługujących w parafii, zwrócono uwagę na powołania zakonne i kapłańskie, które zrodziły się na tej ziemi, na żywy kult świętego Walentego — szczególnego patrona tej ziemi, na posługę sakramentalną w parafii, z uwzględnieniem owoców posoborowej reformy liturgicznej oraz na wielkie w czasach współczesnych zaangażowanie laikatu w życie parafii.

Działająca w Kadłubie od 1804 roku szkoła elementarna została przedstawiona w drugim szkicu.
Podstawowym źródłem do odtworzenia dziejów szkoły jest zachowana, dotychczas nie wykorzystana do badań naukowych, Kronika katolickiej szkoły w Kadłubie. Ukazano początki szkoły, jej bazę materialną, sylwetki nauczycieli pracujących w szkole, ilość uczniów zdobywających wiedzę w szkole w poszczególnych latach, a także związki szkoły z lokalną społecznością.

W drugiej części pragniemy udostępnić szerszemu kręgowi Czytelników tekst Kroniki katolickiej szkoły w Kadłubie.
To cenne źródło oprócz informacji z dziejów szkoły, zawiera wiele wiadomości o życiu mieszkańców wioski w XIX i w pierwszej połowie XX wieku.

Naszym pragnieniem jest, by Kronikę wzięli do ręki obecni i dawni mieszkańcy Kadłuba oraz okolicznych wiosek zainteresowani dziejami swej małej ojczyzny.

Mając na uwadze dwujęzyczność potencjalnych Czytelników prezentujemy tekst Kroniki w wersji oryginalnej — w języku niemieckim i w przekładzie na język polski. Badacze pragnący wykorzystać to źródło do dalszych studiów historycznych sięgnąć mogą do rękopisu Kroniki.

Uzupełnieniem pracy jest aneks zawierający melodie pieśni da świętego Walentego, którego kult jest szczególnie żywy na ziemi strzeleckiej, a także zdjęcia przedstawiające najważniejsze obiekty wspominane w pracy.

Pragnę wyrazić wdzięczność wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej publikacji, a szczególnie panu magistrowi Henrykowi Grinerowi za przetłumaczenie tekstu Kroniki katolickiej szkoły w Kadłubie.

Dziękuję księdzu profesorowi Kazimierzowi Doli za pozytywną recenzję tej pracy i cenne wskazówki, które przyczyniły się do ubogacenia jej treści.

Wyrażam wdzięczność Wydawnictwu św. Krzyża, w Opolu za staranne wydanie tej pracy.


Z treści :

Publikowana w drugiej części pracy, w języku oryginalnym i w przekładzie na język polski, Kronika katolickiej szkoły w Kadłubie jest dokumentem zapisanym na 81 kartach, pochodzącym od wielu autorów. Sposób rejestrowania faktów zależał w znacznym stopniu od piszącego, jeden autor rejestrował tylko fakty, inny dodawał do nich komentarz, często bardzo subiektywny, manifestując swoje poglądy polityczne, swoje emocjonalne nastawienie do opisywanych zdarzeń. Jest to szczególnie wyraźne w burzliwych na Śląsku, również w Kadłubie, latach powstań śląskich i plebiscytu, a także w okresie pierwszej i drugiej wojny światowej. Zmieniający się charakter pisma pozwala wyróżnić około dziesięciu autorów.
Chociaż z nazwiska znamy tylko dwóch autorów Kroniki (Antoni Zolondek i Herman Teich), a pozostali są anonimowi, wydaje się, że byli nimi zwykle główni nauczyciele lub ich zastępcy.

Kronika pisana jest w języku niemieckim, gotyckim pismem, w jednym przypadku wyraźnym, prawie kaligraficznym, w innym trudnym do odczytania, jednak mimo trudności, podjęto próbę ukazania oryginalnego tekstu autorów, bez poprawek gramatycznych czy stylistycznych.

Dokument ten jest świadectwem życia szkoły w Kadłubie w XIX i w pierwszej połowie XX wieku.
Jednocześnie to bardzo cenne źródło może być wykorzystane do badań historycznych nie tylko nad stanem szkolnictwa śląskiego na przykładzie jednej z wielu szkół elementarnych, znajdujemy tam również cenne informacje o codziennym życiu na jednej z wielu śląskich wiosek.

Źródło to zawiera w sobie również informacje do badań demograficznych, narodowościowych, do dziejów okresu powstań śląskich i plebiscytu na Śląsku, do historii pierwszej i drugiej wojny światowej, do dziejów klęsk elementarnych na Śląsku, a także do badań nad religijnością śląskiego ludu...


SPIS TREŚCI :

WSTĘP

CZĘŚĆ I. PARAFIA I SZKOŁA W KADŁUBIE

I. Parafia Kadłub, historia i współczesność

1. Powstanie parafii Chrystusa Króla w Kadłubie
a. Kadłub w parafiach Rozmierz i Grodzisko
b. Kościół parafialny w Kadłubie
c. Osiek. Kościół Matki Boskiej Piekarskiej
d. Powstanie warunków do utworzenia samodzielnej parafii w Kadłubie
2. Kapłani pracujący w parafii Kadłub
a. Ks. Stanisław Kurpiela
b. Ks. Joachim Pohl
c. Ks. Franciszek Wolnik
3. Kapelani Sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi
a. O. Leonrad Trocha OFM
b. Ks. Henryk Waindzoch
c. Ks. Jan Rusiniak
4. Siostry katechetki
5. Posługa sakramentalna w parafii w Kadłubie
a. Chrzest
b. Eucharystia
c. Sakrament chorych
d. Sakrament Pojednania
6. Troska o zmarłych. Modlitwy za zmarłych
7. Zaangażowanie świeckich w życie parafii
a. Parafialna Rada Duszpasterska
b. Nadzwyczajni szafarze Komunii Świętej
c. Lektorzy
d. Ministranci
e. Organista
f. Kościelny
g. Parafialny zespół „Caritas"
8. Stowarzyszenia religijne w parafii
a. Żywy różaniec
b. Trzeci zakon św. Franciszka
c. Dzieci Maryi
d. Ruch Odnowy w Duchu Świętym
9. Powołania zakonne i kapłańskie z parafii Kadłub
a. Powołania zakonne
b. Powołania kapłańskie
10. Kult świętego Walentego w Kadłubie
a. Dzieje kultu św. Walentego
b. Litanie o świętym Walentym
c. Modlitwy do świętego Walentego
d. Pieśni o świętym Walentym

II. Z dziejów szkoły w Kadłubie  (1804—1944)

1. Tło historyczne początków szkoły
2. Powstanie szkoły, jej baza materialna
3. Finanse szkoły
4. Nauczyciele pracujący w szkole w Kadłubie
a. Uposażenie nauczycieli
b. Wykształcenie nauczycieli pracujących w szkole w Kadłubie
c. Dane biograficzne nauczycieli pracujących w szkole w Kadłubie
5. Inspektorzy szkolni
6. Uczniowie szkoły
7. Program nauczania
8. Życie codzienne mieszkańców Kadłuba według Kroniki katolickiej szkoły w Kadłubie
9. Udział szkoły w życiu parafii
10. Echa wydarzeń historycznych i politycznych w życiu szkoły

CZĘŚĆ II. KRONIKA KATOLICKIEJ SZKOŁY W KADŁUBIE
(edycja tekstu)

Wprowadzenie
I. Schulchronik
1. Erstes Kapitel
2. Zweites Kapitel
3. Drittes Kapitel
4. Schuljahr 1905/06
5. Schuljahr 1906/07
6. Schuljahr 1907/08
7. Schuljahr 1908/09
8. Schuljahr 1909/10
9. Schuljahr 1910/11
10. Schuljahr 1911/12
11. Schuljahr 1912/13
12. Schuljahr 1913/14
13. Schuljahr 1914/15
14. Schuljahr 1915/16
15. Schuljahr 1916/17
16. Schuljahr 1917/18
17. Schuljahr 1918/19
18. Schuljahr 1919/20
19. Schuljahr 1920/21
20. Schuljahr 1921/22
21. Schuljahr 1922
22. Schuljahr 1924
23. Schuljahr 1925
24. Schuljahr 1926
25. Schuljahr 1927
26. Schuljahr 1934
27. Schuljahr 1935/36
28. Schuljahr 1936/37
29. Schuljahr 1937/38
30. Schuljahr 1938/39
31. Schuljahr 1939/40
32. Schuljahr 1940/41
33. Schuljahr 1941/42
34. Schuljahr 1942/43
35. Schuljahr 1943/44
36. Auf dem Felde der Ehre gefallen
37. Der Choleraberg in Starenheim
38. Brände in Starenheim seit 1927


II. Kronika katolickiej szkoły w Kadłubie

1. Rozdział pierwszy
2. Rozdział drugi
3. Rozdział trzeci
4. Rok szkolny 1905/06
5. Rok szkolny 1906/07
6. Rok szkolny 1907/08
7. Rok szkolny 1908/09
8. Rok szkolny 1909/10
9. Rok szkolny 1910/11
10. Rok szkolny 1911/12
11. Rok szkolny 1912/13
12. Rok szkolny 1913/14
13. Rok szkolny 1914/15
14. Rok szkolny 1915/16
15. Rok szkolny 1916/17
16. Rok szkolny 1917/18
17. Rok szkolny 1918/19
18. Rok szkolny 1919/20
19. Rok szkolny 1920/21
20. Rok szkolny 1921/22
21. Rok szkolny 1922
22. Rok szkolny 1924
23. Rok szkolny 1925
24. Rok szkolny 1926
25. Rok szkolny 1927
26. Rok szkolny 1934
27. Poświęcenie kościoła w Kadłubie
28. Rok szkolny 1935/36
29. Rok szkolny 1936/37
30. Utworzenie stanowiska czwartego nauczyciela
31. Rok szkolny 1937/38
32. Rok szkolny 1938/39
33. Rok szkolny 1939/40
34. Rok szkolny 1940/41
35. Rok szkolny 1941/42
36. Rok szkolny 1942/43
37. Rok szkolny 1943/44
38. Polegli na polu chwały
39. Cztery gospodarstwa spłonęły w ciągu 2 godzin
40. Pożary w Kadłubie od 1927 roku
41. „Choleraberg" w Kadłubie

Aneks

I. Pieśni do św. Walentego
1. Święty Walenty przezacny kapłanie
2. Rozpłyń się serce ludzkie z radości
3. Błogosławiony Walenty, Bogu bardzo miły święty
4. Chorujesz ciężko na duszy i ciele
5. Przezacny naszej krainy Patronie
6. O święty Walenty, cześć Ci oddajemy

Bibliografia