Wobec sprawiedliwości Księga dedykowana Papieżowi Janowi Pawłowi II z okazji pobytu Jego Świątobliwości na Ziemi Gliwickiej

WPROWADZENIE

„Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie większa niż uczonych w Piśmie i faryzeuszów nie wejdziecie do królestwa niebieskiego" (Mt 5, 20). To ostrzeże­nie Chrystusa wypowiedziane do odbiorców Kazania na Górze nie straciło do dzisiaj nic ze swej aktualności.
W powszechnym odczuciu sprawiedliwość idzie w parze z uczciwością. Bez wątpienia te dwie wartości pozwalają człowiekowi przejść przez życie w sposób szczęśliwy. I chociaż dookoła może panować cha­os,
egoizm, brutalna walka o przetrwanie to jednak ciągle szacunkiem będą ota­czani ci, którzy potrafią z godnością człowieka sprawiedliwego przejść wśród różnych zawirowań historii. W dziejach ludzkości swoisty sukces święciły prze­różne hasła, które opiewały mniej lub bardziej wzniosłe wartości. Jeszcze nie tak dawno zachwyt wzbudzały okrzyki domagające się równości, wolności i braterstwa.
Dwudzieste stulecie jest świadkiem wzmożonych nawoływań do solidarności.
Inspirowane tymi hasłami ruchy społeczne odsłoniły jednak w sposób jednoznaczny podstawową tęsknotę człowieka.
Jest nią pragnienie sprawiedliwości. Jej brak porusza z łatwością ludzi do działania wymierzonego w kierunku tych, którzy nie potrafią zapewnić tego, co się słusznie należy. Ten postulat wynikający z podstawowej definicji sprawiedliwości jest też pewnym kryterium dla właściwie ukształtowanych relacji międzyludzkich.

Znacznie trudniej jest wymagać tak pojętej sprawiedliwości w odniesieniu do Boga. Jakie konsekwencje dla człowieka miałby postulat bezwzględnej sprawiedliwości ze strony Stwórcy? Czy w tym wypadku idea sprawiedliwości nie wywoływałaby w człowieku lęku? Jakiego więc typu sprawiedliwości nale­ży oczekiwać ze strony Boga?
Na te pytania próbuje odpowiedzieć pierwszy, z prezentowanych w niniejszym zbiorze, artykuł autorstwa ks. Janusza Czerskiego. Ten znany biblista naświetla skrypturystyczne podstawy idei miłosierdzia.
Swe rozważania kończy wnioskiem, iż sprawiedliwość Boga nierozłącznie wią­że się z Jego miłosierdziem.
Tak rozumiany ideał sprawiedliwości winien stać się elementem etycznej postawy ucznia Jezusa.
Dobrze ilustruje to ewangelicz­na przypowieść o „nielitościwym dłużniku" (Mt 18, 23-35).

Sposób pojmowania cnoty sprawiedliwości w innych religiach monoteistycznych (judaizm, islam) próbuje pokazać ks. Stanisław Rabiej. Dwa krótkie studia jasno odsłaniają duże znaczenie tej wartości w obu ościennych religiach.

Zarówno Koran jak pisma żydowskie jasno rozróżniają między sprawiedliwo­ścią Boga a międzyludzką. Kwestia sprawiedliwości społecznej stała się przed­miotem następnych artykułów (dr Fryderyk Kabsa, ks. Paweł Bortkiewicz, ks. Joachim Piegza). Poprzedza je opracowanie na temat zależności między pra­wem a sprawiedliwością.
Związek tych dwóch rzeczywistości wydaje się być oczywisty. Nie oznacza to jednak braku kwestii spornych. Jak próbuje rozstrzy­gać je etyka katolicka wyjaśnia ks. Piotr Kosmol. Wspomniane już wcześniej trzy artykuły koncentrując się wokół zagadnienia „sprawiedliwości społecznej" rozpatrują ją na gruncie ekonomii oraz teologii moralnej.
W każdym z nich au­torzy sięgają do tekstów papieskich związanych z omawianymi kwestiami.
Miało to dla odbiorców głoszonych wykładów duże znaczenie.


Zaproponowany przez gliwicki Punkt Konsultacyjny Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego cykl spotkań, zatytułowany „Wobec spra­wiedliwości", miał przygotować nasze środowisko na spotkanie z Janem Pawłem II podczas Jego VII pielgrzymki do ojczyzny. Jak pamiętamy, pobyt Papieża w Gliwicach był niejako dwuetapowy (15 i 17 czerwca 1999). W tych wydarzeniach możemy dostrzec zarówno gest Bożego miłosierdzia jak i ludz­kiej życzliwości.
W oczach wielu ten symboliczny pobyt Następcy św. Piotra na Ziemi Gliwickiej może być odczytany jako znak czyniący zadość sprawie­dliwości. Na pewno to czerwcowe spotkanie z Jego Świątobliwością było uwieńczeniem naszych długich przygotowań. Jednym ze sposobów był publi­kowany w tym zbiorze cykl wykładów, wygłoszonych w Auli Głównej Poli­techniki Śląskiej. Dziękuję władzom tej Uczelni za otwarcie nam swoich drzwi oraz za osobiste zaangażowanie jej Rektora.

Całość przedsięwzięcia mogła też dojść do skutku dzięki czynnemu współudziałowi pracowników Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Zarówno wygłoszone wykłady, jak i życzliwa obecność Wielkiego Kanclerza Wydziału, biskupa prof. dra hab. Alfonsa Nossola oraz Dziekana tegoż Wydziału, ks. prof. dra hab. Helmuta Sobeczko, w znacznym stopniu umożliwiły przygotowanie i realizację prezentowanego cyklu wykładów.
Wszystkim, którzy je organizowali oraz zaszczycili swoją obecnością wyra­żam w imieniu Diecezji Gliwickiej słowa wdzięczności.

Jan Wieczorek
Biskup Gliwicki



TREŚĆ :

Wprowadzenie

Słowo Rektora Politechniki Śląskiej

„Sprawiedliwość społeczna" w nauczaniu Jana Pawła II (wybór tekstów)

Janusz CZERSKI — Biblijne podstawy miłosierdzia

Stanisław RABIEJ — Sprawiedliwość miarą prawa. Judaistyczne rozumienie sprawiedliwości

Stanisław RABlEJ — „Ziemia sprawiedliwych" — czyli o sprawiedliwości według Koranu

Piotr KOSMOL — Sprawiedliwość i prawo

Fryderyk KABSA — Sprawiedliwość społeczna

Paweł BORTKIEWICZ — Sprawiedliwość społeczna w kontekście grzechu i nadziei. Koncepcja sprawiedliwości społecznej w nauczaniu Jana Pawła II

Joachim PIEGSA — Sprawiedliwość - jako wartość moralna niezbędna w życiu społecznym


Aneks

Echa spotkania z Papieżem w Gliwicach
— To Ojciec Święty nas tu zgromadził
— Bóg tak chciał
— Wiara góry przenosi
— „Ojciec was miłuje"
— Nie zawieść jego nadziei
— Złączyła nas miłość Boga
— Jesteśmy szczęśliwi
— Dwa wymiary miłości
— „Jak skarb największy..."
— Niewidzialna obecność
— Wielkie rzeczy uczynił nam Wszechmocny...
— Wszystkie nasze przypadki
— Bezdomni o Janie Pawle II
— Dobrze spisaliście się w Gliwicach