Problemy polityki zagranicznej Polski i stosunków międzynarodowych na początku XXI wieku. Wybrane aspekty

Z notatki wydawniczej :

Prezentowana publikacja zawiera opracowania dotyczące kwestii zaznaczających się w polityce zagranicznej Polski
oraz w stosunkach międzynarodowych u progu XXI wieku. Podjęto w niej zagadnienia o różnym gatunkowym ciężarze,
a dobór tematów jest efektem zainteresowań badawczych autorów.
W otwierającym tom opracowaniu M. Stolarczyk przedstawia główne problemy przełomu XX i XXI w.
w stosunkach polsko-niemieckich, m.in. spory na tle historycznym, dylematy integracyjne UE, stosunki z Rosją.
Rozwinięcie niektórych wątków stanowi tekst J. Liszki dotyczący społeczno-politycznego myślenia o bezpieczeństwie
w Polsce i w Niemczech, którego faktyczne wzmocnienie jest możliwe w ramach integracji europejskiej.
Najbardziej charakterystyczne cechy europejskiej polityki spójności przedstawia M. Kubicka, a K. Frost omawia
aspekty polityki regionalnej w kontekście członkostwa w UE. Opracowanie T. Kubina jest próbą odpowiedzi na pytanie o to,
czy państwa UE mogą mieć wspólną politykę zagraniczną. J. Tomala przedstawia następstwa członkostwa Turcji w UE
dla bezpieczeństwa europejskiego. Analizy stosunków transatlantyckich w polityce zagranicznej Francji dokonuje M. Lakomy,
K. Czornik z kolei omawia zagadnienia problemu irańskiego z zaznaczeniem mocarstwowo-atomowych aspiracji tego kraju.



WSTĘP

Oddajemy do rąk Czytelnika kolejny zbiór artykułów opracowanych przez pracowników, doktorantów i współpracowników
Zakładu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Śląskiego. Prezentowana publikacja zawiera opracowania,
których autorzy podejmują jedynie niektóre z istotnych kwestii zarysowujących się w polityce zagranicznej Polski
oraz w stosunkach międzynarodowych na początku XXI wieku. Podjęto w niej zagadnienia o różnym ciężarze gatunkowym
zarówno dla polskiej polityki zagranicznej, jak i dla polityki zagranicznej innych państw. Wybór tematów wynika przede
wszystkim z zainteresowań badawczych poszczególnych autorów oraz kontynuacji dociekań, których efekty były
przedstawiane w kilkunastu poprzednich publikacjach zbiorowych Zakładu.
W ostatnich latach badania indywidualne i zespołowe tychże pracowników koncentrowały się wokół takich kwestii, jak:
polityka zagraniczna RP, stosunki polsko-niemieckie, dylematy integracyjne Unii Europejskiej, bezpieczeństwo narodowe
i międzynarodowe w pozimnowojennej Europie oraz problemy w relacjach transatlantyckich.
Niniejszy zbiór stanowi skromną formę włączenia się do dyskusji nad różnymi aspektami polskiej polityki zagranicznej
i stosunków międzynarodowych na początku nowego stulecia.

Tom otwiera opracowanie Mieczysława Stolarczyka, w którym autor przedstawił główne problemy występujące na przełomie
XX i XXI wieku w stosunkach Polski z jej najważniejszym partnerem europejskim, którym jest Republika Federalna Niemiec.
Wyeksponowane zostały sprawy, jakie stwarzały trudności w rozwoju stosunków Polski z Niemcami w owym czasie
w aspekcie zarówno bilateralnym (np. spory na tle historycznym), jak i międzynarodowym (np. związane z kontrowersjami
w relacjach transatlantyckich, dylematami integracyjnymi Unii Europejskiej, stosunkami z Rosją oraz nowymi elementami
w polityce Polski wobec Niemiec rządu PiS i jego koalicjantów). Przedłużeniem i rozwinięciem niektórych wątków
zarysowanych w pierwszym opracowaniu zbioru jest artykuł autorstwa Joachima Liszki poświęcony społeczno-politycznym
źródłom myślenia o bezpieczeństwie w Niemczech i w Polsce w kontekście europejskim.
Autor akcentuje, że mimo występujących w Niemczech, a tym bardziej w Polsce, dążeń do rozwiązywania problemu
bezpieczeństwa w skali państwowo-narodowej, faktyczne wzmocnienie bezpieczeństwa obu tych państw oraz bezpieczeństwa
europejskiego jest możliwe w ramach procesu integracji europejskiej.
Autorzy czterech dalszych opracowań przedstawiają istotne obszary i problemy integracji europejskiej oraz związane z nimi
implikacje dla polskiej polityki integracyjnej. Małgorzata Kubicka ukazuje najbardziej charakterystyczne cechy europejskiej
polityki spójności oraz dokonuje wstępnej oceny pierwszych efektów polityki spójności w Polsce w latach 2004—2006.
Katarzyna Forst omawia główne aspekty polityki regionalnej w Polsce w kontekście członkostwa naszego kraju w Unii Europejskiej.
Z kolei Tomasz Kubin w swoim opracowaniu stara się odpowiedzieć na niezwykle ważne zarówno dla obecnego etapu
integracji europejskiej, jak i dla bezpieczeństwa europejskiego pytanie: Czy państwa Unii Europejskiej mogą mieć wspólną
politykę zagraniczną? Autor wskazuje czynniki sprzyjające funkcjonowaniu i rozwojowi polityki zagranicznej, bezpieczeństwa
i obrony UE oraz utrudniające je. Z kolei Justyna Tomala ujmuje najważniejsze, w jej ocenie, następstwa członkostwa Turcji
w Unii Europejskiej dla szeroko rozumianego bezpieczeństwa europejskiego (w wymiarze politycznym, kulturowym,
ekonomicznym i społecznym). Miron Lakomy w swoim opracowaniu dokonał analizy stosunków transatlantyckich
w polityce zagranicznej Francji przede wszystkim w kontekście realizowanej w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych
doktryny G.W. Busha oraz w kontekście rozwijanej w ramach Unii Europejskiej Wspólnej Polityki Zagranicznej
i Bezpieczeństwa oraz Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Autorka ostatniego opracowania zamieszczonego
w zbiorze, Katarzyna Czornik, omawia niezwykle ważny i aktualny dla polityki międzynarodowej temat związany z tzw.
problemem irańskim, w tym — z charakterem polityki zagranicznej Iranu i jego mocarstwo-atomowymi
aspiracjami oraz regionalnymi i globalnymi aspektami tej polityki.

Autorzy tekstów prezentowanych w niniejszym tomie wyrażają nadzieję, że mimo przyczynkarskiego charakteru zbioru
spotka się on z zainteresowaniem Czytelników.



SPIS TREŚCI

Wstęp (Mieczysław Stolarczyk)

Mieczysław Stolarczyk — Główne problemy w stosunkach polsko-niemieckich na początku XXI wieku

Joachim Liszka — Społeczno-polityczne źródła myślenia o bezpieczeństwie w Niemczech i Polsce w kontekście europejskim

Małgorzata Kubicka — Europejska polityka spójności. Konwergencja — konkurencyjność — współpraca. Doświadczenia Polski

Katarzyna Forst — Polska podmiotem unijnej polityki regionalnej

Tomasz Kubin — Czy państwa Unii Europejskiej mogą mieć wspólną politykę zagraniczną?
Czynniki sprzyjające funkcjonowaniu i rozwojowi polityki zagranicznej, bezpieczeństwa oraz obrony UE i utrudniające je

Justyna Tomala — Implikacje członkostwa Turcji w Unii Europejskiej dla bezpieczeństwa europejskiego

Miron Lakomy — Stosunki transatlantyckie w polityce zagranicznej Francji na początku XXI wieku

Katarzyna Czornik — Regionalne i globalne aspekty bezpieczeństwa w kontekście polityki zagranicznej Islamskiej Republiki Iranu

Summary
Zusammenfassung