Paradoksy paryskiej „Kultury”. Styl i tradycje myślenia politycznego. Wyd. 3. zm. i uzup.
Janusz Korek, rok wyd. 2008, stron 550, bibliogr., apendyks, indeks osobowy, oprawa twarda matowa, format ok. 25 cm x 17 cm
Janusz Korek, rok wyd. 2008, stron 550, bibliogr., apendyks, indeks osobowy, oprawa twarda matowa, format ok. 25 cm x 17 cm
Fragment opisu z katalogu wydawniczego :
Monografia przedstawia genezę i ewolucję poglądów politycznych zespołu paryskiej „Kultury”
w okresie od 1947 do 1980 roku. To już trzecie wydanie, zmienione kompozycyjnie, uaktualnione
i poszerzone, dzięki czemu stanowi propozycję „kompleksową”, która daje odpowiedź na pytanie
o fenomen „Kultury”. Autor dokonał próby periodyzacji działalności pisma, opierając się na kryteriach
koncepcji ideowych wypracowanych na jego łamach. Prześledził zmiany programowe miesięcznika,
starając się jednocześnie odnaleźć stałe cechy myślenia o polityce.
Autor wyróżnia sześć okresów w badanej historii ideowych poszukiwań „Kultury”
1) najwcześniejsze lata powojenne – powstawanie miesięcznika;
2) lata 1950–1955 — zwrot ku Zachodowi;
3) lata 1955–1964 — opcja amerykańska i orientacja wschodnia;
4) lata 1960–1968 — dominacja orientacji wschodniej;
5) lata 1968–1980 — „Polityka na Kraj”,
6) charakterystyka myśli politycznej „Kultury”
Analizując poszczególne opcje polityczne, Autor zawsze wskazuje na ogólną orientację pisma — zamiennie to
na Zachód, to na Wschód. W ramach każdej opcji redakcja „Kultury” próbowała zdefiniować konkretne i doraźne
cele polityczne ze wskazaniem na ich potencjalnych realizatorów. Polityczne koncepcje „Kultury”
podlegały częstym ewolucjom ze względu na zmiany sytuacji międzynarodowej i stosunków wewnętrznych w Polsce.
Ten fakt jednak paradoksalnie nie zaszkodził pismu, a wręcz dopomógł w wypracowaniu trafnych koncepcji i skutecznych
programów politycznego działania — na co wskazuje Autor...
SPIS TREŚCI :
Nieskromne uwagi o Paradoksach… i „giedroyciologii"
Podstawowe wiadomości i założenia
„Kultura” i Instytut Literacki
Stratyfikacja współpracowników
Instancja Nadawcy i „gospodarz” pisma
Uwagi metodologiczne
Periodyzacja i zasady kompozycyjne książki
CZĘŚĆ PIERWSZA
Między Wschodem a Zachodem. W poszukiwaniu ideologii i sojuszników (lata 1947—1950)
Szukanie wyjścia w sytuacji bez wyjścia
Kryzys moralny Zachodu
Ryszard Wraga – początki opcji amerykańskiej
Kryzys Europy Zachodniej według Andrzeja Bobkowskiego
Aleksander Janta-Połczyński – a może by tak z Rosją?
Zbigniew Florczak, czyli ambiwalencja doskonała
Studium Melchiora Wańkowicza
Co z Europą?
Imperium europejskie Fabre-Luce’a
Koncepcja „mniejszego zła” Raymonda Arona
Jan Ulatowski – prekursor „trzeciej drogi”
USA – ostatnią deską ratunku
Doktryna „jednego świata” Jamesa Burnhama
Zygmunt Nagórski Jr. i misja dziejowa USA
Cechy myślenia politycznego oraz zmiany w składzie współpracowników
CZĘŚĆ DRUGA
Na zachodnim dworcu. Koncepcje, idee i opcje polityczne w latach 1950—1955
Opcja amerykańska
Bezwarunkowa walka w imię sfederalizowanego świata
Korekta koncepcji po Manifeście Świata Zachodniego
Doktryna „wyzwolenia”
Kontynuacja linii konfrontacyjnej
Uwagi i wnioski
Zjednoczenie Europy a koncepcje federacji Europy Środkowo-Wschodniej
Wizja Paneuropy
Federacja Europy Środkowo-Wschodniej
„Zrzeczenie się” Wilna i Lwowa
„Wizja Jutra” i koncepcje federacyjne w kontekście historycznym
Opcja niemiecka
O normalizację stosunków polsko-niemieckich
Niemcy a federacja Europy Środkowo-Wschodniej
Na niemieckim „rowerze”
Między Mackiewiczem a Stempowskim – dwie skrajne strategie w ramach opcji niemieckiej
Wady i zalety opcji niemieckiej
Polityka polska
Imperatyw bezwarunkowej walki
Początki polityki krajowej
Strategie emigracyjne
Przeobrażenia ideologiczne i przewartościowanie myślenia politycznego
Przeobrażenia ideologiczne
Przewartościowanie myślenia politycznego
CZĘŚĆ TRZECIA
Gra na dwóch fortepianach (lata 1955—1964)
Opcja amerykańska
Krytyka polityki Waszyngtonu
O amerykański program środkowo-wschodnioeuropejski
Nowe ideologemy
Koncepcje neutralizacyjne
Neutralizacja ogólnoeuropejska
Koncepcja neutralizacji i federacji Europy Środkowo-Wschodniej a kwestia zjednoczenia Niemiec
Koncepcje pasa neutralnego – partytura „na dwa fortepiany”
Koncepcje Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1955—1964 – podsumowanie
Ewolucjonizm i opcja socjalistyczna
Zdemokratyzowanie Wschodu przez socjalizm
„Trzecia droga”
Antykolonializm w funkcji ideologii wolnościowej
Orientacja wschodnia
Opcja rosyjska
Polityka polska, czyli koncert na kilku fortepianach
„Polityka na Kraj" i polityka „ogólnopolska”
Gomułka jako „zakładnik sytuacji”
„Polityka na Kraj” a Październik
Walka o „drugi etap”
„Kultura”, „odwilż” i Październik – podsumowanie
Zmiany dyskursu i stylu myślenia
Koniec ideologii czy zmiana ideologii?
Zmiany w miesięczniku
CZĘŚĆ CZWARTA
„Program wschodni” (lata 1960—1968)
Ewolucjonizm a orientacja zachodnia
Uzachodnienie Wschodu
Europeizacja bloku wschodniego – inicjatywy francuskie
O rozszerzenie partytury – opcja amerykańska w drugiej połowie lat sześćdziesiątych
Orientacja wschodnia
Liczenie na własne siły
Koncepcje dekolonizacyjne
Dobrowolna dekolonizacja albo nacjonalistyczny wybuch
Teoria geoideologii i Scylla rewizjonizmu
Zasada podwójnej hegemonii
Program rosyjski
Opcja rosyjska czy polski program wschodni?
Charybda narodowego komunizmu
„Wiosna ludów”
Wiosna praska
„Polityka na Kraj”
Wyzwolenie przez gospodarkę
Wyzwolenie przez ideologię
O porozumienie niepodległościowe
Stabilizacja w kraju i walka o wielopoglądowość
Kraj a program wschodni – druga połowa lat sześćdziesiątych
Podsumowanie rozdziału
CZĘŚĆ PIĄTA
O demokratyzację i desowietyzację Europy Środkowo-Wschodniej (lata 1968—1980)
Orientacja wschodnia
Porzucenie ewolucjonizmu
O radykalizację lewicy
Federacja Europy Środkowo-Wschodniej a ULB
„Polityka na Kraj”
Ewolucja czy rewolucja
O utworzenie lewicowej opozycji politycznej
Walka o uświadomienie demokratyczne społeczeństwa
W poszukiwaniu programu niepodległościowego
Konsens postrewizjonistyczno-niepodległościowy
Czas zbiorów
CZĘŚĆ SZÓSTA
Myśl polityczna „Kultura”
„Polityka” – zanim powstała „Kultura”
„Kultura” a tradycja międzywojenna
Myśl państwowotwórcza i idee federacyjne
„Kultura” a nurty ideowo-polityczne międzywojnia
„Kultura”, „Polityka” – konserwatyzm
Między romantyzmem a realizmem
Dyskurs ideologiczny „Kultury”
Racja państwowa
Niepodległość a demokracja
Solidaryzm
Aideologiczny socjalizm czy bezreligijne chrześcijaństwo
Podsumowanie rozdziału
Fenomen „Kultury”
Apendyks
Dlaczego „Kultura”?
W dolinie Dniestru – u podstaw federacyjnego myślenia „Kultury”
Polemiki
Bibliografia
Indeks osobowy
Summary
Sammandrag
INDEKS OSOBOWY
Acheson Dean, 134
Adamiec Marek, 505
Adenauer Konrad, 158, 159, 163, 164, 169, 170, 223, 228, 233, 237, 331
Aleksander Wielki, 93
Alilujewna Swietłana, 20
Anders Władysław, 154, 180, 477, 485
Andrzejewski Jerzy, 286
Aron Raymond, 84–87, 89, 96, 107, 395
Bacon Franciszek, 409
Bagłajewski Arkadiusz, 513
Bauman Zygmunt, 489, 490
Bączkowski Włodzimierz, 514–516
Beck Józef, 208
Berdychowska Bogumiła, 33, 384, 513
Bergquist Mats, 198
Berlinguer Enrico, 333
Bernanos Georges, 159
Bębenek Stanisław T., 185
Bieńkowski Władysław, 394
Bierut Bolesław, 171, 172, 183,263, 264, 267, 296
Bismarck Otto von, 83, 329
Bjöl Erling, 134, 136, 223, 243
Bobkowski Andrzej, 30, 32, 59–61, 63, 64, 68, 69, 108, 141, 450, 484, 485, 487, 492
Bobrowski Czesław, 352
Bocheński Adolf, 431, 475, 515
Bocheński Aleksander, 64, 66, 431
Bocheński Józef Maria (Innocenty), 156, 186, 189, 190, 447, 463, 464, 497
Bogusławska Anna, 384
Bonhoeffer Dietrich, 465
Boniecki Andrzej ks., 14
Borejsza Jerzy, 64, 65, 67
Borowski Tadeusz, 409
Breżniew Leonid, 387, 393
Brodziński Bogdan, 408
Bromke Adam, 413, 414, 468
Broncel Zdzisław, 279, 306
Broński Maciej – patrz Skalmowski Wojciech
Brus Włodzimierz, 408
Brystygierowa Julia, 67
Brzeziński Zbigniew, 316, 335
Brzozowski Stanisław, 450
Bujnicki Teodor, 52, 104, 171, 483
Bułganin Nikołaj A., 222, 277
Burnetko Krzysztof, 383
Burnham James, 57, 87, 89, 93–96, 98, 106, 107, 113, 121, 173, 179, 196, 359
Byrski Zbigniew, 33, 384, 394, 403, 406
Ceaus¸escu Nicolae, 339–342, 374, 375, 460
Chałasiński Józef, 87, 361
Chruszczow Nikita S., 21, 255–257, 263, 267, 269, 274, 277, 286, 311, 312, 314, 330, 353
Chruślińska Iza, 485
Ciołkosz Adam, 51, 52
Ciołkoszowa Lidia, 51, 53, 100, 490
Cohen Saul B., 329
Cohn Bendit Daniel, 349
Constant Benjamin, 467
Croce Benedetto, 497
Cyrankiewicz Józef, 269, 367
Czapska Maria, 156, 159, 172
Czapski Józef, 26, 30, 32, 37, 59, 92, 121, 150, 156, 272, 383, 424, 477, 479, 483, 485, 500, 503
Czuchnowski Marian, 426
Daniel Julij, 344
Danilewicz-Zielińska Maria, 30, 188
Davies Norman, 452
Dąbrowska Maria, 187
Dąbrowski Eugeniusz ks., 66
Deat M., 487
Deutscher Isaac, 250
Dmowski Roman, 215, 300, 429, 437, 438, 440
Dominik H. S., 106
Drąg-Korga Iwona, 140
Drewnowski Jan, 384, 406, 407
Drucer Peter, 316
Dubczek Aleksander, 347, 400
Dulles John Foster, 123, 125, 134–137, 163, 218, 223–227, 237
Dybciak Krzysztof, 383
Dziewanowski Marian K., 388, 400
Dżilas Milovan, 373
Eckhard Tibor, 162
Erlich Stanisław, 361
Eisenhower Dwight David, 119, 120, 123, 125, 128, 146, 222, 231, 313, 451, 460
Engels Fryderyk, 373, 395
Fabre-Luce Alfred, 82–84, 90, 106, 107
Fejtö Francois, 133, 162
Florczak Zbigniew (ps. Pelikan), 65, 67–73, 80, 101–104, 108, 114, 186, 305, 450, 485, 486, 495
Foucault Michel, 22, 30, 487, 488
Franco Francisko Bahamonde, 116, 183, 209, 460
Freud Zygmunt, 471
Friszke Andrzej, 11, 21, 55, 66, 104, 106, 277, 305, 330, 352, 372
Gafencu Grigore, 233
Garczyński-Gąssowski Ludomir (ps. Jan Hussowski), 397, 408
Gasset Ortega y, 494
Gaulle Charles de, 82, 245, 312, 320–323, 460, 475
Gesche Janina, 30
Giedroyc Henryk, 27, 30, 32
Giedroyc Jerzy (Redaktor), 11–22, 25–27, 29–42, 44, 46, 52, 53, 55–59, 61, 64–68,
73, 81, 82, 87, 92, 98, 101, 103, 104, 106–108, 113, 115, 120, 121, 125, 132, 138,
139, 141, 147–149, 151, 152, 155, 156, 170, 171–175, 177, 179–181, 186–188, 196,
202, 208, 209, 218, 219, 222, 233, 234, 259, 263–266, 270, 272–278, 283–285, 292–294,
304, 305, 326, 330, 335, 344–347, 349, 352, 359, 362, 365, 367, 372, 373, 376, 378, 383,
387–390, 394, 397, 400, 401, 417, 423, 425–427, 431, 437, 442, 448, 450–452, 455,
460–463, 465, 471, 472, 474–480, 483–487, 495–501, 508, 510–515, 518–520
Gierek Edward, 408
Girnius Juzoas, 434
Gombrowicz Witold, 16, 18, 32, 57, 62, 185, 194, 272, 383, 446, 447
Gomułka Władysław, 21, 47, 65, 102, 217, 224, 257, 259, 263, 265–268, 273–277,
279, 281–287, 289, 291, 292, 297, 298, 305,, 341, 342, 347, 351, 353, 355, 358,
366, 368, 371, 375, 378, 379, 434, 460, 473, 516
Griffith William E., 335
Gros Jan, 394
Gross Feliks, 362
Grydzewski Mieczysław, 401
Grynberg Henryk, 384
Gryziewicz Stanisław, 181
Gurbanowicz Rafał, 410, 411
Gutowski Antoni (ps. Romuald Barwicz), 35, 384, 395, 408
Habielski Rafał, 11, 21, 55, 65, 152, 427, 512–515, 519, 520
Hammarskjöld Dag, 256
Hass Ludwik, 372
Haupt Zygmunt, 32
Haushofer Karl, 136
Heller Michał (ps. Adam Kruczek), 32, 33, 384, 395
Herbert Zbigniew, 495
Herling-Grudziński Gustaw, 26, 27, 29–32, 52, 306, 367, 368, 376, 384, 394, 406–410, 458, 461, 485, 486
Hertz Aleksander, 403
Hertz Paweł, 286
Hertz Zofia, 26, 30, 31, 186, 485
Hertz Zygmunt, 26, 30, 186, 485
Hinterhoff Eugeniusz, 306
Hitler Adolf, 52, 54, 75, 105, 166, 171, 172, 379, 487, 488, 496, 506
Hłasko Marek, 286, 383
Hofman Iwona, 11, 36, 448, 479, 507, 510, 511, 513, 514
Horodyński Dominik, 66, 67
Houben Robert, 465
Hrabyk Klaudiusz, 293–297
Infeld Leopold, 361
Iwańska Alicja, 20, 343, 344
Janta-Połczyński Aleksander, 62, 63, 65, 102, 108, 305, 484
Jasienica Paweł, 376
Jaspers Karl, 167
Jastrun Mieczysław, 286
Jedlicki Jerzy, 372
Jedlicki Witold, 330
Jeleński Konstanty Aleksander, 30, 38, 84, 87, 98, 124, 125, 156, 188, 272, 317, 319,
327, 335, 359, 360–362, 367, 383, 384, 447, 497, 498
Jodziewicz Jan, 181
Johnson Lyndon B., 335, 342
Jordan Zbigniew, 35, 285, 288, 289, 306, 394
Kalaga Wojciech, 489
Kalecki Michał, 352
Kamiński Leszek, 207, 449
Kantak Kamil ks., 174
Karol Wielki, 144
Karpiński Jakub (ps. Jan Nowicki), 383, 409
Karpiński Wojciech, 38, 87, 98, 156, 335
Kawałkowski Aleksander, 320, 321
Kekkonen Urho Kaleva, 242
Kennan George F., 117, 118, 125, 142, 146, 203, 243
Kennedy John F., 218, 246, 249, 312, 314, 322
Kerski Basil, 33, 45
Kersten Krystyna, 172, 184, 188
Kęszycka Helena, 488
Kiereński Aleksandr F., 403
Kisielewski Stefan, 66, 100, 282, 283, 290, 292, 306, 356
Kjellén Rudolf, 136
Klemperer Victor, 409
Kłoczowski Jan Maria, 140
Kobrzyński Alfred, 409
Koestler Artur, 141, 471
Kolarz Walter, 255, 343
Kolbe Maksymilian, 159
Kołakowski Leszek, 35, 278, 289, 306, 344, 345, 361, 364, 373, 384, 385, 389, 394,
395, 400, 404–407, 410–412, 414, 415, 457, 458, 469
Konaszewicz Bogdan, 156
Konwicki Tadeusz, 502
Kopczyński Krzysztof, 34, 40, 45
Kornacki Jerzy, 306
Kosman Marceli, 11
Kowalczyk Andrzej Stanisław, 11, 33, 39, 45, 148, 171, 174, 187, 188, 209, 219,
222, 233, 259, 264, 272, 498, 510, 513
Kowalewski Janusz, 259
Kowalik Jan, 26, 56
Kowalska Anna, 187
Kozłowski Leon, 427
Kozłowski Maciej (ps.: Jan Matis, Jan Makowski), 383, 394, 397–399
Kroński Tadeusz, 60, 485
Król Marcin, 426, 427
Krzeczkowski Henryk, 286
Krzeczunowicz Jerzy, 516, 517
Kudelski Zdzisław, 31, 65, 104, 330, 352, 372, 485
Kuroń Jacek, 344, 345, 367, 373, 377, 397, 398, 452
Lange Oskar, 352, 361
Laswell Harold, 409
Le Bon Gustaw, 496
Lenin Włodzimierz Iljicz, 395
Lewandowski Józef (ps. Marcin Wyziębło), 38, 384, 407, 423
Lewycky Borys, 514
Lipiński Edward, 352
Lisiecka Alicja, 361
Lorentz Stanisław, 175
Łobodowski Józef, 33, 149–151, 514
Łubieński Henryk, 425
Łukasiewicz Sławomir, 122, 140, 236, 448
Machcewicz Paweł, 11, 157, 176
Mackiewicz Józef, 168, 170–173, 175
Mackiewicz Stanisław (ps. Gaston de Cerizay), 264, 372
Mackinder Halford, 135–137
Majewski Józef Z., 36, 148, 149, 510, 511, 513, 514, 517
Malenkow Gieorgij M., 127, 134
Markert Werner, 177
Markiewicz Henryk, 44
Marks Karol, 317, 395
Martin, 98
Matejko Aleksander, 35, 384, 403
Mazowiecki Tadeusz, 269
McCarthy Joseph, 183, 184
Mencwel Andrzej, 39, 510
Micewski Andrzej, 66, 269, 374, 446
Michajłow Michaiło, 345
Michnik Adam (ps. Bartłomiej), 17, 397, 416, 452
Mickiewicz Adam, 52, 378, 485, 486
Mieczkowski Bohdan, 408
Mieczysławska Aniela, 519, 520
Miedzińska Jadwiga, 306
Mieroszewski Juliusz (ps. Londyńczyk), 16–19, 21, 27–33, 39, 40, 42, 44, 46, 47,
55, 100, 107–109, 112–131, 133, 135, 136, 138, 139, 141–146, 149–151, 153,
155, 157, 158, 160–162, 164–169, 173, 177, 179–186, 188, 190–194, 196, 197,
199–213, 215, 218, 222, 224–230, 232, 234, 235, 237–262, 265–275, 277, 279,
281–285, 287–291, 296, 297, 299, 301–304, 307, 313–323, 325–329, 331–344,
346–351, 355–360, 362–366, 368–372, 374, 375, 377–380, 384–389, 391–393,
396, 397, 399–402, 404, 412–417, 433––436, 441, 448, 451, 453–456, 458, 461,
468, 478, 479, 485, 500, 505, 509, 511, 512, 514, 516–518
Mietkowski Andrzej, 514
Mihajlov, 344
Mikołajczyk Stanisław, 26, 52
Miller H. B., 145
Miłosz Czesław, 16, 18, 28, 32, 34, 35, 37, 57, 107, 182–186, 194, 203, 261, 282,
359, 477, 479, 498, 505, 511
Minkiewicz Janusz, 286
Moczar Mieczysław, 351, 374, 375, 377, 378, 473
Modzelewski Karol, 344, 345, 367, 371––374, 377, 397, 398, 452
Mołotow Wiaczesław M., 127, 144, 231, 502
Morawski Dominik, 33–35, 385
Mosin Witold, 426
Mroczkowski Stanisław, 343
Mrożek Sławomir, 384, 406
Mycielski Zygmunt, 286
Nagórski Zygmunt, Junior, 96–99, 121, 125, 202, 263
Najder Zdzisław (ps. Marian Kowalski), 415
Napoleon Bonaparte, 329
Neuger Leonard, 446
Nikołajewski Borys, 133
Nowak Janusz, 18
Nowak-Jeziorański Jan, 161, 347
Nowakowski Marek (ps. Seweryn Kwarc), 384
Nowakowski Zygmunt, 157, 158
Nowotny Antoni, 347
Oberlaender Theodor, 158, 159, 172, 173, 209
Ochab Edward, 267, 268
Olszewski Witold, 87
Orwell Georg, 409
Osadczuk Bohdan (ps. Berlińczyk), 33, 158
Ossowski Stanisław, 361
Paczkowski Andrzej, 66
Piasecki Bolesław, 66, 282, 290, 368, 369
Piłsudski Józef, 215, 226, 300, 339, 379, 416, 425, 426, 429, 430, 433–438, 442,
449, 452, 455, 460–462
Piłsudski Rowmund, 162
Pomian Grażyna, 283, 365, 394
Pomian Krzysztof, 19, 30, 36, 39, 46, 87, 120, 149, 181, 263, 278, 283, 365, 387,
448, 450, 465, 477, 485, 512
Pomianowski J., 20, 22
Pospieszalski Antoni, 35, 465
Prądzyński Jerzy, 28, 145, 156
Preiss Paulina, 398
Ptasińska-Wójcik Małgorzata, 26, 44, 344, 519, 520
Putrament Jerzy, 361
Pyjas Stanisław, 418
Rahner Karl, 465
Rapacki Adam, 231, 242
Reske-Nielsen E., 231
Reves Emery, 112
Ribbentrop Joachim von, 144, 502
Ripka Hubert, 233, 235, 236
Rokossowski Konstanty, 264
Rudkowski Leonard, 181
Russell Bertrand, 19, 202, 204
Rysak Wojciech, 408
Sabbat Kazimierz, 399
Said Edward, 487, 488
Schaff Adam, 361
Schuman Robert, 153, 161
Sharp Samuel, 121–124, 127, 204, 205, 213, 453
Siemek Andrzej, 22
Sienkiewicz Henryk, 503
Siniawski Andriej, 344
Skalmowski Wojciech (ps. Maciej Broński), 33, 37, 384, 395, 450
Skolimowski Henryk, 394
Skwarczyński Stanisław, 431
Sławek Walery, 426
Słowacki Juliusz, 78
Smith Adam, 76
Smolar Aleksander, 403
Sosnkowski Kazimierz, 119
Spengler Oswald, 75, 76, 80, 96, 198, 201, 496–498
Spykman Nicholas, 135–137
Stalin Józef, 20, 26, 51, 120, 125, 132–134, 161, 250, 257, 263, 274, 388, 409, 487
Staniszewski Michał, 510
Staszewski Stefan, 376
Stempowski Jerzy (ps. Paweł Hostowiec, Leon Furatyk), 30, 41, 53, 54, 106, 148,
158, 170–175, 177, 186–188, 209, 219, 222, 233, 259, 264, 272–275, 292, 383,
477, 479, 484–490, 492–498, 504–509
Stępnik Krzysztof, 52, 104, 483
Stomma Stanisław, 282
Stradecki Janusz, 448
Strzelecki Jan, 361, 364
Studentowicz Kazimierz, 431
Studnicki Władysław, 170, 475
Sutkowski Antoni, 384
Szaruga Leszek, 22, 177, 510
Szpakowska Małgorzata, 383
Szperak Jerzy, 394
Szpotański Janusz,
Szwarc S., 133
Szymborski Krzysztof, 383
Światło Józef, 263
Tabakowska Elżbieta, 452
Terlecki Tymon, 26, 51, 187, 490, 497
Tito Josip Broz, 225, 257, 266, 389, 390
Tokarski Jan, 514
Tokarzewski Tadeusz, 510
Toruńczyk Barbara, 17, 67, 440, 442, 449, 452, 462
Toynbee Arnold Joseph, 96, 193, 201, 202
Truman Harry, 105
Tubielewicz-Mattsson Dorota, 30
Tworkowska Maria, 383
Tyrchan Mikołaj, 12, 15, 448, 507
Tyrmand Leopold, 21, 28, 33, 343, 344, 347, 349, 359, 362, 372, 373, 376, 378, 400, 401, 468
Ulatowski Jan, 64, 87–91, 104, 106, 107, 500
Ulbricht Walter, 478
Unger Leopold (ps. Brukselczyk), 14, 22, 33, 38, 384
Valéry Paul, 497
Vincenz Stanisław, 498, 505
Wacowska Ewa, 35, 408
Walicki Andrzej, 467
Wandycz Piotr S., 122, 236
Wańkowicz Melchior, 30, 32, 39, 73–81, 92, 97, 101, 102, 104, 106, 108, 114, 213, 264, 450, 485, 487, 497, 498
Ważyk Adam, 286
Wheeler Paul F., 29, 32, 35
Wierzbiański Bolesław, 98
Wierzyński Kazimierz, 383
Wirpsza Witold, 384, 406, 409
Witkiewicz Stanisław Ignacy, 496
Wolański Marian S., 140
Wolski Jan, 403
Wraga Ryszard (pr. nazw. Antoni Niezbrzycki), 56–58, 86, 94, 102, 107, 434
Wyszyński Stefan kardynał, 66, 364
Zabłocki Janusz, 269
Zabrzeski Aleksander, 394, 408
Zagórski Jerzy, 67, 376
Zahorska Stefania, 187
Zaleski Wojciech, 156, 181
Zaremba Zygmunt, 509
Zarzewski Stanisław, 383, 384
Zawieyski Jerzy, 282
Zawisza B., 406
Zawodny Janusz, 343
Zbyszewski Wacław A., 425
Zdoleński Zbigniew, 406
Zdziechowski Marian, 496
Zdziechowski Paweł (ps. Jan Ursyn), 82, 92
Zieliński J., 61
Ziółkowska-Boehm Aleksandra, 39
Znaniecki Florian, 496
Zweig Arnold, 471
Żaba Norbert, 33, 36, 479, 507
Żakiewicz Zbigniew, 505
Żakowski Jacek, 511–513
Żółkiewski Stefan, 361
Żebrowski Marek, 520, 521
Żeromski Stefan, 103, 450
Żuławski Juliusz, 286
Žižek Slavoj, 104