Konstytucja jako gatunek tekstu prawnego - Ewa Malinowska

Z notatki wydawniczej :

Przedmiotem monografii jest dyskurs prawnoustrojowy w Polsce na tle europejskiej kultury prawnej, a jej celem opis tradycji uchwalania aktów o ustrojowym znaczeniu oraz ukazanie ewolucji gatunku najbardziej reprezentatywnego dla tegoż dyskursu – konstytucji.
Głównym zadaniem badawczym jest porównawczy opis wszystkich ustaw zasadniczych (od Konstytucji 3 maja po Konstytucję RP). Książka składa się z dwóch części.
Pierwsza przynosi wyjaśnienie kluczowych kategorii (dyskurs, gatunek, tekst, styl) oraz opis najważniejszych właściwości tekstu prawnego. Część druga ma charakter analityczny – ukazuje model gatunkowy konstytucji, uwzględniający wszystkie wymiary tekstu: pragmatyczny, strukturalny, poznawczy, aksjologiczny i stylistyczny. W opisie gatunku szeroko uwzględniono kontekst historyczny i kulturowy, ma on bowiem ogromny wpływ na stałość i zmienność wartości konstytucyjnych, na relacje między nadawcą i odbiorcą tekstu, na dyskurs między władzą a obywatelami. Analiza porównawcza tekstów polskich konstytucji pod kątem obecności nazw wartości pozwala na wskazanie wartości ponadczasowych, uniwersalnych, wspólnych wszystkim ustawom zasadniczym (naród, wolność, niepodległość, dobro, prawo, ojczyzna, państwo) oraz charakterystycznych tylko dla danego dokumentu (np. socjalizm dla Konstytucji PRL).
Wyjątkowa doniosłość języka konstytucji związana jest z funkcją tegoż dokumentu – jest to akt o najwyższej mocy prawnej, nadrzędne źródło prawa, instrument rządzenia państwem.

Książka adresowana jest do specjalistów, jak również do zainteresowanych polską tradycją konstytucyjną w kontekście europejskim.


SPIS TREŚCI :

Wstęp

Część pierwsza. Ustalenia teoretyczne oraz tradycja konstytucyjna

Rozdział 1. Dyskurs – tekst – gatunek – styl

1.1. Dyskurs – tekst
1.2. Tekst – gatunek
1.3. Styl w relacji do gatunku i dyskursu
1.4. Dyskurs prawnoustrojowy

Rozdział 2. Właściwości tekstu prawnego

2.1. Pojęcie tekstu prawnego
2.2. Struktura tekstu prawnego
2.3. Normatywność tekstu prawnego
2.4. Językowe właściwości tekstu prawnego
2.5. Możliwy świat tekstu prawnego
2.6. Pożądane cechy tekstu prawnego

Rozdział 3. Tradycja uchwalania aktów o ustrojowym znaczeniu

3.1. Pierwsze dokumenty o ustrojowym znaczeniu
3.2. Tradycja konstytucyjna

Część druga. Model gatunkowy konstytucji i jego tekstowe realizacje

Rozdział 4. Komponent pragmatyczny

4.1. Kontekst ogólnokulturowy
4.1.1. Konstytucja 3 maja
4.1.2. Konstytucje okresu zaborów
4.1.3. Konstytucje II Rzeczypospolitej
4.1.4. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
4.1.5. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
4.2. Relacje nadawczo-odbiorcze
4.3. Funkcje tekstu

Rozdział 5. Komponent strukturalny

5.1. Tytuł
5.2. Preambuła
5.3. Tekst zasadniczy
5.3.1. Przepisy merytoryczne
5.3.2. Przepisy przejściowe i końcowe

Rozdział 6. Komponent poznawczy

6.1. Tematyka (przedmiotowy zakres konstytucji)
6.1.1. Ustrój
6.1.2. Organizacja władz państwa
6.1.3. Prawa i obowiązki oraz wolności obywatelskie
6.1.4. Religia
6.2. Językowe obrazy świata utrwalone w konstytucjach

Rozdział 7. Komponent aksjologiczny

7.1. Zasady ogólne konstytucji
7.2. Semantyka nazw wartości konstytucyjnych
7.2.1. Dobro
7.2.2. Wolność
7.2.3. Prawo
7.2.4. Naród
7.2.5. Państwo
7.2.6. Socjalizm

Rozdział 8. Komponent stylistyczny

8.1. Styl preambuł konstytucyjnych
8.2. Stylistyka części zasadniczej
8.2.1. Normatywność
8.2.2. Bezosobowość
8.2.3. Dążenie do precyzji
8.2.4. Standaryzacja
8.2.5. Idiomatyczność
8.3. Intertekstualność
8.4. Ideologizacja języka

Zakończenie

Literatura
Indeks nazwisk
Summary