Kult św. Idziego w Polsce w świetle wezwań kościołów — KS. STANISŁAW BOBER

Praca o św. Idzim zainspirowana została przez ks. prof. Schenka i pod jego kierunkiem rozpoczęta. Autor musiał ją jednak dokończyć samodzielnie. Jego poszukiwania zaowocowały dalszymi ustaleniami dotyczącymi żywotnych po dziś dzień ośrodków kultu św. Idziego. Autor nie poprzestając na przejrzeniu ksiąg liturgicznych, chcąc wyjść poza kult liturgiczny, musiał sięgnąć do kronik parafialnych, wywiedzieć się u źródła, w parafiach, o charakterze kultu, o modlitwach, o rodzajach nabożeństw. Praca opatrzona została aneksami, jak litanie modlitwy, teksty pieśni, nabożeństwa dla matek i dla dzieci, ważnymi świadectwami istniejącego kultu. 

WPROWADZENIE

Święci są nam potrzebni: są nam żywymi, najlepszymi komentarzami do wielu trudnych tekstów Ewangelii; są nam wzorem do naśladowania; ich życiowe rozstrzyg­nięcia są dla nas napomnieniem, by nie ulegać presji mody; dodają nam odwagi, by być innymi pośród tego świata; ich ofiarność i gotowość uczynienia wszystkiego dla Pana Boga i ludzi zawstydza nas w naszej małoduszności.

Święci są nam potrzebni jako orędownicy przed Bogiem: pobożność chrześci­jańska wszystkich stuleci, każdego pokolenia widziała w nich ludzi szczególnie Panu Bogu bliskich, przyjaciół Boga, tych, w których Bóg znalazł szczególne upo­dobanie, w ich towarzystwie, w ich otoczeniu, dzięki ich wstawiennictwu łatwiej nam przed Bogiem stanąć z naszymi najzwyklejszymi, codziennymi potrzebami.

Piśmiennictwo dotyczące świętych, hagiografia, była więc częścią literatury chrześcijańskiej uprawianą we wszystkich stuleciach, od II w. począwszy, gdy gmi­na chrześcijańska w Smyrnie (dzisiejsza Turcja) rozesłała na prośbę gmin małoazjatyckich opis życia i męczeństwa swego biskupa Polikarpa. Od tego też dokumentu hagiografia ma dwa aspekty: jest żywotopisarstwem, przedstawia życie, postaci, dzieło świętych w kontekście wydarzeń epoki, w jakiej żyli, ale zajmuje się też miejscem świętych w pobożności chrześcijańskiej, czy to w oficjalnym kulcie Koś­cioła, w liturgii, czy to w pobożności prywatnej lub poszczególnych wspólnot para­fialnych, w pobożności ludowej, która czasem w swej żywiołowości i prostoduszności wykracza daleko poza granice wyznaczone przez dogmat i liturgię. Nie zawsze kult świętych zbiega się z naszą wiedzą historyczną o ich życiu. Bywa, że wielką czcią wiernych i popularnością cieszą się święci, o których historyczne dokumenty i przekazy są bardzo oszczędne. Przykładem są choćby święci: Mikołaj, Jerzy, Bar­bara, czy także nasz św. Idzi, o którym wiemy tylko, że najpewniej żył na przełomie VII i VIII w. na terenie południowej Francji, którego biografię spisano jednak do­piero w X w.

Także historycy Kościoła i religijności chrześcijańskiej w Polsce podjęli tę ważną problematykę: święci i kult świętych. Jako szczególnie zasłużonego na tym polu wymienić trzeba ks. Wacława Schenka, profesora w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, w Papieskich Wydziałach Teologicznych w Krakowie i we Wrocławiu, a także w Wyższym Seminarium Duchownym diecezji opolskiej w Nysie. To jego praca o kulcie liturgicznym św. Stanisława, biskupa i męczennika, wskazała nowe drogi i nowe metody badania tego ważnego wątku pobożności chrześcijańskiej w Pol­sce. Sam ks. Schenk, a zwłaszcza jego uczniowie, rozszerzyli pole badań na pozaliturgiczne formy kultu, co ważne było dla ukazania pobożności ludowej, bo to ona właśnie była nośnikiem wielu kultów, a nie oficjalne kalendarze liturgiczne.

Praca o św. Idzim, którą Zainteresowany Czytelnik bierze do ręki, zainspirowa­na została także przez ks. prof. Schenka i pod jego kierunkiem rozpoczęta. Autor mu­siał ją jednak dokończyć samodzielnie. We wczesnej fazie gromadzenia materiałów, w 1982 r., zmarł niespodziewanie po wypadku samochodowym jej promotor. Tak więc ks. Stanisław Bober zdany został praktycznie na własne siły. Przedstawił, co prawda, swoją rozprawę do licencjatu w Papieskim Fakultecie Teologicznym we Wrocławiu już w 1986 r., ale nie ustał w poszukiwaniach. Zaowocowały one dal­szymi ustaleniami dotyczącymi żywotnych po dziś dzień ośrodków kultu świętego. Nie poprzestał na przejrzeniu ksiąg liturgicznych, ani na stosunkowo łatwo dostępnych protokołów wizytacyjnych czy roczników diecezjalnych, by ustalić, gdzie i jakie kościoły i kaplice poświęcone były św. Idziemu, nie zadowolił się też prze­studiowaniem opracowań na temat patronatów kościelnych w diecezjach polskich od średniowiecza do dnia dzisiejszego. Chcąc wyjść poza kult liturgiczny, musiał sięgnąć do kronik parafialnych, wywiedzieć się u źródła, w parafiach, o charakterze kultu, o modlitwach, rodzajach nabożeństw.

Z wielkim uznaniem trzeba powiedzieć o tej bardzo sumiennej i drobiazgowej wręcz kwerendzie przeprowadzonej przez autora, ale to dzięki niej praca opatrzona została aneksami, jak litanie, modlitwy, teksty pieśni, nabożeństwa dla matek i dla dzieci, ważnymi świadectwami istnieją­cego kultu.  To mogą być pomoce dla duszpasterzy parafii noszących wezwanie św. Idziego.

Ksiądz Stanisław, autor pracy, sam długoletni proboszcz, nie chciał wydawać swej pracy wyłącznie jako suchego studium historycznego bez opatrzenia jej takimi właśnie duszpasterskimi dodatkami.

Wyrazić należy radość, że ta praca, okupiona wielkim trudem autorskim, wreszcie się ukazuje. Oby przysporzyła czcicieli św. Idziemu, a dla księży była zachętą do podejmowania podobnych opracowań.

Nysa, 14 grudnia 2004 r.
Ks. Kazimierz Dola

WSTĘP

Św. Idzi należy do grona tych świętych, którzy w wiekach średnich cieszyli się szczególnym kultem, zarówno w krajach Zachodniej i Środkowej Europy, jak i w Polsce. Liczne wiadomości o jego kulcie znajdują się zarówno w materiałach źródło­wych, dotyczących najstarszego okresu dziejów państwa polskiego i ich opracowaniach, jak i w wielu dziełach z dziedziny architektury, historii Kościoła i niektórych parafii w naszym kraju, a także w dziełach o charakterze encyklopedycznym.

Wśród tych wiadomości szczególne miejsca zajmują wzmianki o kościołach pod wezwaniem św. Idziego, które przecież są najwymowniejszymi świadectwami i pomnikami jego kultu, wśród których są i takie, co należą do najstarszych kościołów w Polsce.

Jednak pomimo tego całego bogactwa wzmianek, kult tego świętego w naszym kraju nie został jeszcze systematycznie opracowany.

Dotychczas ukazało się drukiem tylko jedno opracowanie na ten temat — publikacja Jerzego Zatheya z 1951 r. Z dziejów kultu św. Idziego w Polsce.

W swym opracowaniu J. Zathey stawia sobie za cel wskazanie przypuszczalnych dróg kultu św. Idziego do Polski. W tym celu przedstawia najpierw centrum tego kultu we Francji — miasto Saint-Gilles i wymienia różne przyczyny, które spowodo­wały tak intensywny rozwój jego kultu w Europie, próbuje wskazać drogi, którymi mógł dotrzeć ten kult do poszczególnych jej krajów. Tak dochodzi do konkluzji, że droga kultu św. Idziego do Polski biegła zapewne przez Belgię i Niemcy. Natomiast na terenie naszego kraju wskazuje drogi i miejsca najstarszych ośrodków tego kultu i wysuwa ciekawe spostrzeżenia, dotyczące cech charakterystycznych kościołów pod wezwaniem św. Idziego i ich uposażeń. Ponadto w sposób sobie właściwy, ory­ginalny i ciekawy, rzuca myśli, stawia pytania i przedstawia zagadnienia, którymi należałoby się zająć przy opracowaniu tego kultu.

Spośród kościołów pod wezwaniem naszego świętego w naszym kraju, na ich całkowitą liczbę 49 na przestrzeni całego tysiąclecia, autor ten wymienia lub krótko omawia tylko 15, skarżąc się na brak literatury na ten temat i niepełne wydanie katalogu zabytków, co jest zrozumiałe na początku lat pięćdziesiątych ubiegłego wie­ku, kiedy J. Zathey zajmował się tymi zagadnieniami.

Z jednej strony jest to więc praca pionierska w tej dziedzinie, a z drugiej jest to wielka ilość rzuconych myśli, wiadomości i propozycji do wyczerpującego opraco­wania kultu św. Idziego w Polsce.

Należy tu wspomnieć, że nie tak dawno ukazała się praca doktorska, omawiają­ca najważniejsze wezwania średniowiecznych kościołów archidiakonatu opolskiego w liczbie 43. Nie zawiera ona jednak żadnej wzmianki o kościołach pod wezwaniem św. Idziego w tym archidiakonacie.

Również w ostatnim czasie ukazała się interesująca dla nas mapka o najważniej­szych ośrodkach kultu religijnego w Polsce, świadcząca, że i w czasach obecnych kult św. Idziego przynajmniej w pewnych miejscowościach jest nadal znany. Wy­mienia ona bowiem aż 5 z 30 istniejących do dziś najsłynniejszych kościołów pod jego wezwaniem. Należy bowiem zaznaczyć, że na ich pełną liczbę 49, występu­jących w okresie tysiąclecia, 15 z nich już nie istnieje.

Z podanych tu informacji wynika więc jasno, że kult św. Idziego w Polsce t dziedzina zupełnie otwarta dla opracowań naukowych.

Niniejszym studium chcemy też wyjść naprzeciw sugestiom współczesnych liturgistów i hagiografów, postulujących opracowanie kultu tych wszystkich świętych, kłórzy w naszym kraju cieszyli się szczególną czcią, do których należy również św. Idzi, bowiem nauka polska ma w tej dziedzinie poważne zaległości do odrobienia. Ponieważ ważną rolę w tych badaniach, zwłaszcza z dziedziny historii liturgii, przypisuje się m.in. studiom nad wezwaniami kościołów, stąd jako temat naszego studium obraliśmy Kult św. Idziego w Polsce w świetle wezwań kościołów, by na podstawie badań nad tymi kościołami, opartych na dość bogatym materiale, przedstawić rozmiary kultu tego świętego w naszym kraju.

Celem niniejszego studium jest więc przede wszystkim przedstawienie i opis wszystkich kościołów pod wezwaniem św. Idziego w Polsce, które istniały od chwi­li wprowadzenia chrześcijaństwa aż do czasów obecnych, z podaniem okoliczności ich powstania (walor miejscowości, czas powstania, fundator), ich dziejów i szcze­gólnych objawów jego kultu z nimi związanych. Inaczej mówiąc, zakres merytorycz­ny naszego opracowania — to kościoły pod wezwaniem św. Idziego, zakres chronolo­giczny — to czas od wprowadzenia chrześcijaństwa do dziś, czyli okres tysiącletni, a zakres terytorialny — to granice Polski historycznej (piastowskiej), które właściwie będą się pokrywały z obecnymi granicami, istniejącymi od 1945 r.

W naszych bada­niach bowiem nie natrafiliśmy na żadne kościoły pod tym wezwaniem ani na polskich kresach wschodnich, ani też na żadnych innych terenach, które niegdyś znajdowały się na terenach Polski, a obecnie są poza jej granicami. Nie jest jednak wykluczone, że może dalsze badania odnajdą jeszcze inne kościoły pod tym wezwaniem i w ten sposób powiększą ich ilość, zamkniętą przez nas liczbą 49.

Ponieważ w odniesieniu do tych kościołów będzie to praca pionierska, nasze wiadomości o jednych z nich będą dość obszerne, o innych natomiast, z powodu braku źródeł i opracowań — bardzo skromne, ograniczone niemal do kilku informa­cji. Może jednak będą one początkiem i zachętą do dalszych badań nad nimi.

Materiały, które nam służyły jako źródło wiadomości o kulcie, a zwłaszcza o koś­ciołach pod wezwaniem św. Idziego w Polsce, to przeważnie dzieła o charakterze historycznym. Szczególne miejsce wśród nich zajmują: ASanc Sept I, kronika Galia i Długosza, LBen Długosza i Łaskiego oraz opracowanie Zathey'a i notatki Zbierskiego. Dużo wiadomości dostarczyły nam również roczniki kościelne, czyli schematyzmy poszczególnych diecezji (od nich bowiem zaczęło się nasze poszukiwanie kościołów pod jego wezwaniem), monografie niektórych miejscowości, parafii i koś­ciołów, katalogi zabytków sztuki, protokoły wizytacyjne, kroniki parafialne, wywia­dy z niektórymi proboszczami i innymi osobami, a także dzieła o charakterze encyklopedycznym (LThK, MPT, SGKP, WEP itp.).

W naszym studium nie będziemy się jednak zajmować badaniami nad księgami liturgicznymi zawierającymi formularze o św. Idzim, będącymi również przedmio­tem badań historii liturgii, ponieważ kwerenda nad materiałami o samych tylko koś­ciołach pod jego wezwaniem, nie mówiąc już o innych zagadnieniach, jest i tak zbyt obszerna. Ponadto wydaje się, że jeśli nawet w średniowiecznych księgach liturgicz­nych, używanych na terenach polskich, znajdziemy formularze o św. Idzim, będą to zapewne ujednolicone teksty z potrydenckiej reformy brewiarza w 1568 r. i msza­łu w 2 lata później, ponieważ — jak na to jeszcze zwrócimy uwagę — kult ten został uznany i wprowadzony przez Urząd Nauczycielski Kościoła bardzo późno w porównaniu z sławą tego świętego, bo dopiero w II poł. XIII w., czyli po okresie największego nasilenia tego kultu, które zarówno na Zachodzie, jak i w Polsce przypada na XI i XII w. Należy bowiem przypuszczać, że jak kult św. Floriana, którego relikwie sprowadzono do Polski w 1184 r., został przyćmiony przez kult św. Stanisława biskupa, zamordowanego w 1079 r. i kanonizowanego w 1253 r., który przybrał charakter narodowy, to tym bardziej kult św. Idziego, którego relikwii Polska nie posiadała, już w II poł. XIII w. ulegał zapewne również stopniowemu osłabianiu i wypieraniu przez oba te kulty.

Z tych samych powodów nie będziemy się też zajmować uposażeniami poszczególnych kościołów, podawanymi przede wszystkim przez Liber beneficiorum Długosza i Łaskiego, i tzw. „poświętnem", na co szczególną uwagę zwraca J. Zathey, jak i częstotliwością występowania imienia Idzi w księgach ochrzczonych parafii z kościołami pod wezwaniem naszego świętego, w matrykułach uniwersyteckich, w nazwach miejscowości itp., czyli badaniami z dziedziny onomastyki. Wymagają one bowiem odrębnych opracowań i nie mieszczą się w ramach naszego studium.

Ponieważ niniejsze studium ma mieć charakter historyczno-liturgiczny, zarówno przy zbieraniu i porządkowaniu materiałów, jak i przy krytyce źródeł o kulcie, a zwłaszcza o kościołach pod wezwaniem św. Idziego, będziemy się posługiwać metodą stosowaną przez nauki historyczne, aby następnie wyciągnąć wnioski ważne dla historii liturgii, dotyczące pytania, jak się przedstawiał jego kult w okresie tysiąclecia w granicach Polski historycznej w świetle wezwań kościołów.

Choć głównym obiektem naszych badań są kościoły pod wezwaniem św. Idziego w naszym kraju, to uznaliśmy, że dla przedstawienia w miarę pełnego obrazu kultu tego świętego informacje o tych kościołach należy poprzedzić wiadomościami zarówno o nim samym, jak i o jego kulcie na Zachodzie i w Polsce. Stąd proponowany przez nas układ pracy jest następujący: w I rozdziale przedstawimy postać św. Idziego oraz genezę i najważniejsze ośrodki jego kultu na Zachodzie; treścią II rozdziału będzie przedstawienie czynników, które spowodowały tak intensywny rozwój jego kultu w naszym kraju; wreszcie w III, najobszerniejszym rozdziale, po podaniu najważniejszych wzmianek źródłowych o kościołach pod wezwaniem św. Idziego i zestawieniu ich w świetle wzmianek chronologicznych według przypuszczalnej kolejności ich powstawania, przedstawimy szczegółowy opis każdego z nich, aby następnie wyciągnąć wnioski syntetyczne o jego kulcie w naszym kraju w świetle wezwań tychże kościołów.

Przynależność diecezjalna i dekanalna każdej parafii została podana według podziału diecezji polskich dokonanego w 1992 r.

W aneksach natomiast podamy teksty litanii, pieśni i modlitw do św. Idziego z te­renów Mikorzyna, Zrębic, Wyszkowa i Bałdrzychowa — jako propozycję do wyko­rzystania przez duszpasterzy, oraz legendę i opisy cudów przypisywanych św. Idziemu Mikorzyńskiemu, jak również alfabetyczny zestaw kościołów pod jego wezwaniem w Polsce.

Autor niniejszej pracy wyraża też swą szczególną wdzięczność zarówno pierw­szemu jej promotorowi, ks. prof. dr. hab. Wacławowi Schenkowi (zmarłemu 28 X 1982), jak i ks. prof. dr. hab. Kazimierzowi Doli za chętne podjęcie się roli promotora i za wszelkie trudy z nią związane wraz z jej przygotowaniem do druku. Wyrazy wiel­kiej wdzięczności autor kieruje również pod adresem ks. prof. dr. hab. Helmuta Sobeczki, który również ma swój szczególny udział w wydaniu drukiem niniejszej publikacji. Wyrazy wdzięczności należą się też ks. prob. Włodzimierzowi Białkowi ze Zrębic i ks. prob. Zygmuntowi Błaszczykowi z Chotowa za wszelką pomoc w gromadzeniu materiałów o ich kościołach i parafiach w 2002 r.

Słowa szczerej wdzięczności kieruje autor pod adresem p. Haliny Kleszcz (zm. 7 V 2003) i p. Ilony Miozga z d. Goczoł — za przepisanie tej pracy na komputerze, a także pod adresem p. Krzysztofa Suszko — za skład komputerowy i redakcję techniczną, p. mgr. Józefa Chudalli — za korektę, ks. dr. Piotra Maniurki, oraz pracownikom Drukami Wydawnictwa Świętego Krzyża w Opolu — wszystkim tym bowiem oso­bom, począwszy od ks. prof. Wacława Schenka niniejsza książka zawdzięcza swe istnienie i formę.

TREŚĆ :

Wprowadzenie

Wykaz skrótów

Zestawienie źródeł i opracowań

Wstęp

I. GENEZA I NAJWAŻNIEJSZE OŚRODKI KULTU ŚW. IDZIEGO NA ZACHODZIE

1. Postać św. Idziego w świetle legendy i historii oraz jego kult liturgiczny

1.1. Św. Idzi w świetle legendy i historii
1.2. Zobrazowanie naszego świętego i zakres spraw, w jakich wzywano jego orędownictwa
1.3. Kult liturgiczny oddawany św. Idziemu

2. Klasztor, grób i relikwie świętego

2.1. Klasztor
2.2. Grób i relikwie

3. Geneza kultu św. Idziego na Zachodzie

3.1. Położenie naturalne St.-Gilles
3.2. Pielgrzymki do grobu św. Idziego
3.3. Wyprawy krzyżowe, a kult św. Idziego

4. Najważniejsze ośrodki kultu św. Idziego na Zachodzie

4.1. Francja
4.2. Belgia
4.3. Niemcy
4.4. Włochy
4.5. Austria
4.6. Czechy i Słowacja
4.7. Wielka Brytania
4.8. Hiszpania
4.9. Kraje skandynawskie
4.10. Węgry

II. GENEZA KULTU ŚW. IDZIEGO W POLSCE

1. Pierwsze ślady kultu św. Idziego w Polsce

2. Wydarzenia związane z narodzeniem Bolesława Krzywoustego

3. Pielgrzymka Bolesława Krzywoustego do Somogyvar

4. Kronika Galla-Anonima jako panegiryk ku czci św. Idziego

5. Pielgrzymka Sieciecha i innych Polaków do St-Gilles

III. KOŚCIOŁY POD WEZWANIEM ŚW. IDZIEGO W POLSCE

1. Najważniejsze wzmianki źródłowe o pierwszych kościołach

2. Opis wszystkich kościołów według przypuszczalnej kolejności ich powstawania

2.1. Zestawienie tabelaryczne najważniejszych informacji
2.2. Rozmieszczenie w poszczególnych diecezjach
2.3. Opis szczegółowy
2.3.1. Tarczek (diec. Kielce, dek. Bodzentyn)
2.3.2. Kraków (archidiec. Kraków, dek. Kraków — Centrum)
2.3.2.1. Wotywny kościół Władysława Hermana i próby jego lokalizacji
2.3.2.2. Przeniesienie klarysek i budowa nowego kościoła
2.3.2.3. Hipoteza K. Bąkowskiego
2.3.2.4. Gotycki kościół z ok. 1320 r.
2.3.3. Inowłódz (diec. Łowicz, dek. Lubochnia)
2.3.4. Pępowo (?, archidiec. Poznań, dek. Krobia)
2.3.5. Siedlemin (?, diec. Kalisz, dek. Jarocin)
2.3.6. Kcynia (do XVIII w., archidiec. Gniezno, dek. Kcynia)
2.3.7. Łęczyca (do 1331; diec. Łowicz, dek. Łęczyca)
2.3.8. Giebułtów (archidiec. Kraków, dek. Bolechowice)
2.3.9. Ptkanów (diec. Sandomierz, dek. Opatów)
2.3.10. Zborówek (diec. Kielce, dek. Stopnica)
2.3.11. Kłodawa (do 1819; diec. Włocławek, dek. Kłodawa)
2.3.12. Czerlejno (archidiec. Poznań, dek. Kostrzyn)
2.3.13. Krobia (archidiec. Poznań, dek. Krobia)
2.3.14. Przewóz (do XV w. [?]; diec. Zielona Góra - Gorzów, dek. Łęknica)
2.3.15. Środa Wielkopolska (do 1863; archidiec. Poznań, dek. Środa)
2.3.16. Szadek (diec. Włocławek, dek. Szadek)
2.3.17. Bydgoszcz (do 1879; archidiec. Gniezno, dek. Bydgoszcz II — Śródmieście)
2.3.18. Czerwona Wieś (archidiec. Poznań, dek. Krzywiń)
2.3.19. Bałdrzychów (archidiec. Łódź, dek. Poddębice)
2.3.20. Kurów (do 1470 r. [?]; archidiec. Lublin, dek. Garbów)
2.3.21. Wrocław (parafia katedralna św. Jana Chrzciciela; archidiec. Wrocław, dek. Wrocław — Katedra)
2.3.22. Mikorzyn (diec. Kalisz, dek. Ostrzeszów)
2.3.23. Modrze (archidiec. Poznań, dek. Stęszew)
2.3.24. Zakliczyn (diec. Tarnów, dek. Zakliczyn)
2.3.25. Wyszków (diec. Płock, dek. Wyszków)
2.3.26. Chobienia (do XVII w., diec. Legnica, dek. Ścinawa)
2.3.27. Bobin (do XVIII w. ?; diec. Kielce, dek. Proszowice)
2.3.28. Łowiczek (do 1884 ?; diec. Włocławek, dek. Bądkowo)
2.3.29. Tczyca (diec. Kielce, dek. Żarnowiec)
2.3.30. Wierzbica (do 1709 ?; diec. Radom, dek. Wierzbica)
2.3.31. Kołdrąb (do 1889 ?; archidiec. Gniezno, dek. Rogowo)
2.3.32. Choceń (diec. Włocławek, dek. Chodecz)
2.3.33. Zrębice (archidiec. Częstochowa, dek. Olsztyn)
2.3.34. Golanka Dolna — par. Prochowice (do 1945 r. ?; diec. Legnica, dek. Prochowice)
2.3.35. Podlesie (diec. Kielce, dek. Koniecpol)
2.3.36. Wrzos (do 1905 ?; diec. Radom, dek. Przytyk)
2.3.37. Sucha (diec. Radom, dek. Pionki)
2.3.38. Dobków — par. Mierczyce (diec. Legnica, dek. Jawor)
2.3.39. Głubczyce — kościół klasztorny franciszkanów, par. pod wezwaniem Narodzenia NMP (do 1970 ; diec. Opole, dek. Głubczyce)
2.3.40. Brzeźnio (diec. Kalisz, dek. Złoczew)
2.3.41. Chotów (archidiec. Częstochowa, dek. Mokrsko)
2.3.42. Siemianice (diec. Kalisz, dek. Trzcinica)
2.3.43. Przedborów (diec. Kalisz, dek. Mikstat)
2.3.44. Domasłów (diec. Kalisz, dek. Bralin)
2.3.45. Chełstów Wielki — par. Twardogóra (diec. Kalisz, dek. Twardogóra)
2.3.46. Gronowice — par. Stare Olesno (diec. Opole, dek. Olesno)
2.3.47. Brzeszcze (diec. Bielsko - Żywiec, dek. Jawiszowice)
2.3.48. Dąbrówka Dolna (diec. Opole, dek. Zagwiździe)
2.3.49. Gołębice — par. Miłowice (diec. Kalisz, dek. Syców)

3. Wnioski syntetyczne o kulcie św. Idziego w Polsce w świetle wezwań kościołów

3.1. Aspekt chronologiczny
3.2. Aspekt terytorialny
3.3. Cechy charakterystyczne najstarszych kościołów
3.4. Ustalenia szczegółowe

Zakończenie   

ANEKSY   

LITANIA, TRZY PIEŚNI I MODLITWA DO ŚW. IDZIEGO MIKORZYŃSKIEGO

1. Litania o św. Idzim z Mikorzyna
2. Trzy pieśni o św. Idzim Mikorzyńskim
Pieśń I   
Pieśń II    
Pieśń III   
3. Modlitwa do św. Idziego

LEGENDA O ZJAWIENIU SIĘ ŚW. IDZIEGO W MIKORZYNIE I OPISY CUDÓW
PRZYPISYWANYCH ŚW. IDZIEMU MIKORZYŃSKIEMU

1. Legenda o zjawieniu się św. Idziego w Mikorzynie
Wprowadzenie
Tekst legendy
2. Opisy cudów przypisywanych św. Idziemu Mikorzyńskiemu
Wstęp
Tekst opisu 15 cudów
Zakończenie opisu

LITANIA, MODLITWY I PIEŚNI KU CZCI ŚW. IDZIEGO ZRĘBICKIEGO

1. Litania do św. Idziego Zrębickiego
2. Cztery modlitwy
2.1. Modlitwa młodzieńca lub panny
2.2. Modlitwa narzeczonego lub narzeczonej
2.3. Modlitwa małżonków bezdzietnych
2.4. Modlitwa małżonków mających dzieci
3. Trzy pieśni
3.1. Pieśń I do św. Idziego Zrębickiego: Pośród skał i wielkich lasów
3.2. Pieśń II do św. Idziego Zrębickiego: O święty Idzi, cudowny Patronie
3.3. Pieśń III do św. Idziego Zrębickiego: O święty ldzi, od Boga wybrany

LITANIA, MODLITWA I PIEŚŃ DO ŚW. IDZIEGO Z PARAFII WYSZKÓW I BAŁDRZYCHÓW

1. Litania do św. Idziego z żywota jego ułożona
2. Modlitwa do św. Idziego
3. Pieśń do św. Idziego Wyszkowskiego: Witaj ozdobo cnych braci, opacie

ALFABETYCZNE ZESTAWIENIE MIEJSCOWOŚCI Z KOŚCIOŁAMI PW. ŚW. IDZIEGO W POLSCE

Zusammenfassung