Duchowe dziedzictwo Europy

WPROWADZENIE

Koniec dwudziestego stulecia naznaczony jest intensyfikacją procesów unifika­cyjnych w Europie. Jednocześnie u progu trzeciego tysiąclecia Stary Kontynent odkrywany jest na nowo jako krąg kulturowy, który cechuje niezwykła złożoność. Stąd też interpretacja dziejów Europy może przybierać rozmaite kształty.
Całokształt dorobku kulturowego tego kręgu można ujmować jako dzieje wolności i emancypa­cji (Hegel), bądź jako rozkwit i rozpad pewnych idei, prądów myślowych, syste­mów politycznych, ruchów religijnych. Nie można opowiedzieć historii Europy bez uwzględnienia wpływów pozaeuropejskich. Od początku kontynent ten doświadczał dalekosiężnych związków z judaizmem. Epoka średniowiecza otwiera drogę isla­mowi. Zaś u początku nowożytnej Europy nie sposób pominąć wpływów wysoko rozwiniętych kultur Azji Wschodniej i Ameryki Środkowej. Nie do pomyślenia jest współczesna Europa bez uwzględnienia takich jej źródeł jak filozofia grecka, prawo rzymskie, zasady etyczno-moralne strzeżone przez judeochrześcijaństwo. Uwzględ­niając te oraz inne jeszcze faktory, składające się na dorobek historyczno-kulturowy Europy, można próbować opisu jej duchowego dziedzictwa.

Taki też wydaje się cel obrali sobie organizatorzy cyklu wykładów zatytułowa­nego Duchowe dziedzictwo Europy.
Kolejno podejmowane tematy, wygłoszone w Opolu (podczas Wielkiego Postu 1998) oraz w Gliwicach (w cyklu comiesięcz­nym: październik '97 — czerwiec '98), stały się zaproszeniem obu środowisk do pogłębionej refleksji nad sensem procesów zjednoczeniowych w dzisiejszej Euro­pie.
W oparciu o takie paradygmaty jak: wybitne postacie kanonizowane przez Koś­ciół rzymskokatolicki (święci), architektura (katedry), ośrodki myśli (uniwersytety), inne religie (judaizm, islam), dialog ekumeniczny, ruch pielgrzymkowy, skuteczniej można odsłonić społeczno-historyczne oraz kulturowo-religijne racje dla podejmo­wanych działań reunifikacyjnych na Starym Kontynencie. Należy ufać, że wyraźniej zostały wyartykułowane argumenty przekonywujące o potrzebie identyfikacji z tym procesem przez kraje Europy Środkowo-Wschodniej, w tym także Polski.
Stąd też z radością przyjmujemy tę inicjatywę pochodzącą z Gliwickiego Ośrodka Konsul­tacyjnego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Ufamy, że we współ­pracy z Politechniką Śląską ośrodek ten będzie twórczo inspirował swoje środo­wisko.

Inicjatywom tym w pewnym stopniu patronuje także biskup gliwicki Jan Wie­czorek. Jako wieloletni wykładowca prawa kanonicznego w Wyższym Seminarium Duchownym Śląska Opolskiego w Nysie, a od 1994 roku na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego czynnie uczestniczy w formacji intelektualnej duchowieństwa diecezji Opolskiej i Gliwickiej. Wyrazem jego troski jest tworzenie przyszłej filii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Na tej drodze udaną inicjatywą jest prezentowany cykl wykładów. Jego publikację w postaci niniejszej książki dedykujemy biskupowi Janowi Wieczorkowi z okazji 40-lecia święceń kapłańskich wraz z życzeniami owocnej kontynuacji rozpoczętego dzieła.

Bp. A. Nossol


SPIS TREŚCI :

Wprowadzenie   

Pierwszy Biskup Gliwicki   

Listy, przemówienia, odezwy i rozporządzenia ks. bpa Jana Wieczorka

Senator Dorota Simonides — Złożone korzenie Europy

Ks. Kazimierz Dola — Europa świętych

Jan Rabiej — Europa katedr

Ks. Helmut Jan Sobeczko — Europa uniwersytetów

Eugeniusz Sakowicz — Islam u drzwi Europy

Ks. Korneliusz Matauszek — Teoretycy islamu wobec zagadnienia systemów muzycznych

Ks. Michał Czajkowski — Żydzi w Europie

Bp Alfons Nossol — Europa w dialogu — Kościół Chrystusowy w służbie Europy jako „Wspólnoty ducha"

Wilibald Winkler — Europa zjednoczona?

Ks. Stanisław Rabiej — Europa szlaków pielgrzymich

The spiritual heritage of Europe