Spotkania z Janką - Henryka Wolna-Van Das

Z okładki :

„Spotkania z Janką" to opowieść o życiu i śmierci porucznika Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, pilotce i jedynej kobiety oficera zamordowanej w Katyniu, w roku 1940.

Janina Lewandowska, córka polskiego generała Józefa Dowbora-Muśnickiego zginęła w lesie katyńskim dokładnie w dniu swoich - 32 urodzin 22 kwietnia 1940 roku.

Jej biografia to materiał na scenariusz filmowy o wojennych losach Polaków.
Internowana w roku 1939 w obozach w Ostaszkowie i Kozielsku, uznana przez wiele lat za zaginioną.
Wróciła do grobowca swoich rodziców 4 października 2005 roku. Jej szczątki (czaszka) odnalezione zostały po 66 latach, od jej tragicznej śmierci, dzięki nieprawdopodobnemu zrządzeniu losu i zaangażowaniu wielu ludzi dobrej woli w tym grupy wrocławskich naukowców, długoletnich strażników czaszek katyńskich.

Fragmenty wstępu :

„ ... Skąd więc w obozie jenieckim dla polskich oficerów w Kozielsku obecność kobiety w randze porucznika lotnictwa?
Inny problem stanowiło uzyskanie odpowiedzi na pytanie, co stało się z porucznik Lewandowską po opuszczeniu przez nią obozu w Koziel­sku w kwietniu 1940 roku? Jeżeli wyjechała z obozu w Kozielsku, to nie ulegało wątpliwości, że zginęła w lesie katyńskim.
Jeżeli tak się stało, to dlaczego nie było jej na liście ofiar Katynia sporządzonej przez Niemców po dokonaniu ekshumacji ofiar w roku 1943 ? Natomiast jej nazwisko figurowało na liście jeńców przebywających w Kozielsku od dnia 1939 roku.
W tym obozie spotykali ją nieliczni ocaleni świad­kowie, a także jej obecność odnotowywały zapiski znalezione przy eks­humowanych zwłokach kilku oficerów.
Postanowiłam ruszyć śladami Janki. Pierwszym etapem był Poznań i Lusowo, w których Janka spędziła całe swoje dorosłe życie.
O naj­wcześniejszym etapie życia Janki, o latach jej dzieciństwa, młodości i dziejach 50-dniowego małżeństwa, o jej pasjach życiowych, o jej rodzeństwie i rodzicach opowiedziała mi pani Franciszka Łukanowska z Lusowa.
Pani Łukanowska pracowała u generała Dowbora-Muśnickiego od wczesnej młodości do jego śmierci w roku 1937.
Znała wszystkie dzieci generała i ich losy. Franciszka Łukanowska zmarła w Lusowie w czerwcu 1998 roku.
Zdążyłam dotrzeć do niej jeszcze na początku lat 90-tych i wtedy nagrałam na taśmę magnetofonową jej opowieść o lo­sach rodziny generała...

Nazwiska porucznik Lewandowskiej nie było bowiem ani w niemieckim raporcie z ekshumacji zwłok w roku 1943, ani też na liście ekshumowanych ofiar.

Dzisiaj, dzięki odnalezieniu czaszki Janki, wiemy już, że cała ta sytuacja była dziełem niemieckiego profesora Gerharda Buhtza. To właśnie profesor Gerhard Buhtz z Zakładu Medycyny Sądowej na uniwersytecie w Breslau, uczestnik ekshumacji zwłok ofiar katyńskich w roku 1943, uczynił z czaszki Janki i jej sześciu kolegów oficerów, preparaty przeznaczone do prowadzenia swoich badań naukowych.
W pierwszych latach XXI wieku nikt jednak nie łączył nazwiska Janiny Lewandowskiej z nazwiskiem niemieckiego profesora ...

Janka wróciła do domu w listopadzie 2005 roku. Jej czaszka umiesz­czona w urnie została pochowana w grobie rodziców na cmentarzu w Lusowie. Wspaniałą uroczystość pogrzebową zorganizowali Jance mieszkańcy Lusowa i członkowie Towarzystwa Pamięci jej ojca. Pogrzeb ten dorównywał niemal pochówkowi jej sławnego ojca generała, w  październiku 1937 roku.

Porucznik pilot Janina Lewandowska żyła tylko 32 lata. Trudno na­pisać obszerną udokumentowaną naukowo biografię kogoś kto żył za­ledwie 32 lata i nie był słynnym politykiem, naukowcem, artystą, pisa­rzem czy kompozytorem.
Zdecydowałam się więc na wybór takiej for­my literackiej, która najlepiej oddałaby pełne dramatyzmu życie Janki.
W przedstawieniu jej losów obrałam formę biografii beletryzowanej ...

SPIS TREŚCI :

Słowo od autora

Podziękowania

Rozdział I — Ojciec

Rozdział II — Lusowo

Rozdział III — Poznań

Rozdział IV — Ikarowe skrzydła

Rozdział V — Wiatr w oczy

Rozdział VI — Polskie drogi

Rozdział VII — Internowana

Rozdział VIII — Kozielsk

Rozdział IX — Zaginiona

Rozdział X — Powrót

Bibliografia