Działania kryminalistyczne, medyczne i organizacyjne w sytuacjach zdarzeń masowych ze szczególnym uwzględnieniem identyfikacji

Ze Wstępu [fragmenty] :

Współczesna rzeczywistość stawia przed kryminalistyką duże wyzwania.
Mimo rozwoju taktyki, technik i strategii, jako podstawowych elementów struktury tej na­uki, stajemy często bezradnie wobec zaskakujących tragicznych zdarzeń masowych, np. katastrof czy zamachów terrorystycznych.
Niezwykle ważne wydaje się zatem stworzenie właściwej, dostosowanej do zdarzeń tego typu procedury postępowania, pomocnej zwłaszcza w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej dotykającej ludzi w wielu punktach ziemskiego globu.

W związku z powyższym pojawiła się pilna potrzeba naukowego podejścia do przedstawionego problemu i kompleksowego oglądu zdarzeń będących rezultatem katastrof, aktów terrorystycznych oraz groźnych przestępstw.
Temu założeniu sprzyjało podjęcie projektu badawczego Identyfikacja genetyczna osób na podstawie szczątków i śladów biologicznych poddanych wysokim temperaturom w miejscach zamachów terrorystycznych, katastrof i działalności przestępczej. Głównym celem przedsięwzięcia, nad którym pracowano przez kilka lat, uczyniono weryfikację metod, dzięki którym jest możliwa identyfikacja silnie zdegradowanego DNA.
Zadanie to okazało się stosunkowo trudne i złożone, albowiem światowa nauka i międzynarodowa literatura fachowa dość skromnie wypowiedziały się na temat identyfikacji genetycznej człowieka na podstawie ujawnionych w toku oględzin miejsca pogorzeliska spalonych oraz w różny sposób zmienionych szczątków, tkanek i drobnych śladów. Należało również doprowadzić do uzyskania jednoznacznej odpowiedzi na pytanie dotyczące granicy identyfikowalności silnie zdegradowanych zwłok, szczątków organów lub pojedynczych tkanek ludzkich.
Chodziło bowiem o wskazanie do praktycznego zastosowania najbardziej miarodajnego materiału dowodowego, nadającego się do poddania badaniom, kiedy dojdzie do jego selekcji już po zaistniałym zdarzeniu.

Opierając się na ustaleniach kryminalistyki, doświadczeniu wielu badaczy, wie­dzy biegłych oraz ekspertów z różnych dziedzin, a także własnych przemyśleniach, zarysowano w monografii tę złożoną i trudną tematykę związaną z kolejnymi eta­pami postępowania procesowego, ze szczególnym uwzględnieniem metod gene­tycznych służących ustalaniu tożsamości ofiar uczestniczących w zdarzeniach ma­sowych...

Zapewne wszyscy Polacy mają jeszcze w pamięci katastrofę lotniczą z 10 kwietnia 2010 r. pod Smoleńskiem, gdzie rozbił się polski samolot rządowy. Prowadzone przez służby rosyjskie czynności na miejscu zdarzenia budziły wiele zastrzeżeń i kontrowersji, późniejszy zaś problem z identyfikacją 96 ofiar też dawał wiele do myślenia i nie napawał optymizmem na przyszłość. W aneksie zaprezentowano więc, oprócz wybranych zdjęć z miejsca katastrofy smoleńskiej, zdjęcia z pogorzeliska po pożarze domu socjalnego 13 kwietnia 2009 r. w Kamieniu Pomorskim.
Ujawnione bowiem w tym wypadku mocno spalone zwłoki i szczątki ludzkie nadawały się jedynie do identyfikacji metodą genomową...

Autorka żywi nadzieję, że niniejsza monografia przyczyni się do rozwoju wiedzy w dziedzinie kryminalistycznych, medycznych, medyczno-sądowych i organizacyjnych działań na miejscach zdarzeń masowych oraz stanie się źródłem naukowym wykorzystywanym na uczelniach wyższych. Z jednej strony praca odzwierciedla więc zainteresowania badawcze autorki, z drugiej natomiast uzupełnia odczuwalną lukę w zakresie referowanych zagadnień i stanowisk.
Dzięki zaprezentowanym przykładowym analizom naukowym książka ta może przynieść także wymierne korzyści rozmaitym podmiotom, takim jak organy ścigania karnego, wymiar sprawiedliwości, towarzystwa ubezpieczeniowe, Państwowa Straż Pożarna, biegli sądowi czy eksperci z dziedziny kryminalistyki...


SPIS TREŚCI:

Wykaz skrótów

Wstęp

Rozdział I. Prawne aspekty zdarzeń masowych a pożarnictwo

Rozdział II. Koordynacja i kompleksowość działań na miejscu zdarzenia masowego

1. Wprowadzenie
2. Przepisy prawne dotyczące organizacji i zadań sztabu kryzysowego
3. Samorząd terytorialny a zadania kierownika jednostki organizacyjnej Policji w sztabie kryzysowym
4. Organizacja sztabu kryzysowego
4.1. Główne zadania
4.2. Zadania poszczególnych ogniw
4.3. Dokumenty sztabu kryzysowego
4.4. Poziom taktyczny
4.5. Poziom wyposażenia technicznego
4.6. Poziom strategiczny
5. Kompleksowość działań na miejscu zdarzenia masowego
5.1. Powołanie i zadania Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego
5.2. Znaczenie kompleksowych działań wszystkich podmiotów na miejscu zdarzenia
5.3. Działania funkcjonariuszy Policji i innych służb po wybuchu pożaru lub bomby
5.4. Pasywne zabezpieczenie miejsca pożaru
5.5. Aktywne zabezpieczenie miejsca pożaru
6. Ratownictwo techniczne, chemiczne, ekologiczne i medyczne
7. Podsumowanie

Rozdział III. Akcja ratownicza na miejscu zdarzenia masowego po oddziaływaniu wysokich temperatur

1. Wprowadzenie
2. Podstawy prawne dotyczące ratownictwa medycznego
3. Organizacja i zadania zespołów ratownictwa medycznego
4. Wyposażenie zespołów ratownictwa medycznego i współpracujących z nimi służb
4.1. Wyposażenie w środki transportu i specjalistyczny sprzęt
4.2. Wymogi dotyczące dekontaminacji i jej znaczenie
5. Przebieg akcji ratowniczej z uwzględnieniem postępowania z poparzonymi ofiarami
6. Triage jako segregacja rannych
7. Akcja ratownicza wobec zmian termicznych i innych zmian na ciele ludzkim powstałych wskutek doznanych obrażeń
8. Akcja ratownicza wobec zagrożenia paniką i niekontrolowanymi zachowaniami
9. Podsumowanie

Rozdział IV. Kryminalistyczne badanie miejsca zdarzenia masowego związanego z oddziaływaniem wysokiej temperatury

1. Wprowadzenie
2. Przepisy prawne dotyczące miejsca zdarzenia, ze szczególnym uwzględnieniem miejsca oddziaływania wysokich temperatur
3. Organizacja, wstępne zadania i wyposażenie zespołów oględzinowych oraz współpracujących z nimi służb na miejscu zdarzenia masowego
4. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia masowego do chwili oględzin przed niekorzystnym wpływem różnych czynników
4.1. Wstępne działania
4.2. Specyfika czynności
5. Kryminalistyczne badanie miejsca zdarzenia masowego z uwzględnieniem oddziaływania wysokich temperatur
6. Organizacja i zadania grupy oględzinowej na miejscu zdarzenia masowego
6.1. Współdziałanie służb i czynniki wpływające na jakość ich pracy
6.2. Koordynator zespołów oględzinowych
6.3. Podstawowy skład zespołów oględzinowych
6.4. Role i zadania poszczególnych uczestników oględzin
6.4.1. Kierujący zespołem oględzinowym
6.4.2. Specjalista ds. oględzin miejsca
6.4.3. Biegli i eksperci laboratoriów kryminalistycznych
6.4.4. Funkcjonariusz odpowiedzialny za dowody rzeczowe
7. Czynności oględzinowe na miejscu zdarzenia masowego
7.1. Podział na sektory i jego znaczenie
7.2. Oględziny wstępne
7.3. Oględziny szczegółowe i etap końcowy oględzin
7.4. Proponowany podział sposobu prowadzenia oględzin po wystąpieniu zdarzenia masowego
7.5. Znaczenie oględzin i innych czynności dowodowych związanych z miejscem zdarzenia dla dalszych etapów postępowania procesowego
8. Oględziny miejsca zdarzenia masowego związanego z wybuchem pożaru, bomby i z oddziaływaniem wysokiej temperatury
8.1. Czynności wstępne
8.2. Specyfika oględzin miejsca po pożarze
8.3. Specyfika oględzin miejsca po wybuchu
9. Zabezpieczenie procesowe miejsca oględzin oraz związanych z nim śladów i dowodów rzeczowych
9.1. Pojęcie zabezpieczenia procesowego i jego znaczenie
9.2. Protokół oględzin
9.3. Dokumentacja uzupełniająca
10. Zabezpieczenie techniczne śladów i dowodów rzeczowych ujawnionych podczas oględzin miejsca zdarzenia
11. Podsumowanie

Rozdział V. Rola biegłych z zakresu medycyny sądowej zaangażowanych w działania po zaistnieniu zdarzenia masowego

1. Wprowadzenie
2. Przepisy dotyczące czynności prowadzonych z udziałem biegłych z zakresu medycyny sądowej oraz innych organów
3. Organizacja, wstępne zadania i wyposażenie zespołów zabezpieczających zwłoki oraz szczątki ludzkie na miejscu zdarzenia masowego
4. Podstawowe działania i sprzęt wykorzystywany przez zespoły zabezpieczające zwłoki i szczątki ludzkie na miejscu zdarzenia masowego
5. Zadania biegłych z zakresu medycyny sądowej współpracujących z zespołami oględzinowymi na miejscu zdarzenia masowego
5.1. Zabezpieczenie terenu, segregacja, oględziny zwłok i ich szczątków oraz inne czynności
5.2. Rola konsultacyjna biegłego medyka sądowego
5.3. Protokół oględzin zwłok w miejscu ich znalezienia
5.4. Podstawowa dokumentacja uzupełniająca dotycząca oględzin zwłok i czynności z nią związane
6. Zadania biegłych z zakresu medycyny sądowej na miejscu zdarzenia masowego - z uwzględnieniem oddziaływania wysokich temperatur
7. Oględziny zewnętrzne i wewnętrzne zwłok oraz szczątków ludzkich podczas autopsji
8. Zmiany pod wpływem wysokiej temperatury i inne zmiany związane z pożarem a diagnostyka sekcyjna zwłok ludzkich
9. Oględziny osób żywych w sprawach związanych ze zdarzeniem masowym i oddziaływaniem wysokich temperatur
10. Oględziny odzieży
11. Współczesne metody identyfikacji N.N. zwłok

Rozdział VI. Identyfikacja genetyczna spalonych zwłok, ich szczątków i tkanek po zaistnieniu zdarzenia masowego

1. Wprowadzenie
2. Podstawy prawne i regulacje dotyczące identyfikacji metodami biologii molekularnej
3. Czynniki wpływające na degradację tkanek ludzkich
4. Kontaminacja i jej znaczenie w procesie genetycznej identyfikacji poszkodowanych związanych z miejscem zdarzenia masowego
5. Znaczenie ujawniania śladów biologicznych w procesie genetycznej identyfikacji poszkodowanych związanych z miejscem zdarzenia masowego
6. Wytyczne dotyczące procedur zabezpieczania i antykontaminacyjnych w procesie zmierzającym do genetycznej identyfikacji poszkodowanych w zdarzeniu masowym
6.1. Wytyczne do materiału dowodowego
6.2. Wytyczne do materiału porównawczego
7. Zasady przechowywania i transportu materiału biologicznego przed jego dotarciem do laboratorium
8. Współczesne wymogi pracy laboratoryjnej a system zarządzania jakością
8.1. Zapewnienie jakości badań zgodnie z obowiązującymi standardami
8.2. Audyt jako forma oceny pracy laboratorium zgodnie z systemem zarządzania jakością
8.3. System zarządzania jakością w pracowniach biologicznych wykonujących analizy genetyczne
9. Podstawy teoretyczne i pojęcia dotyczące genetycznej identyfikacji osobniczej
9.1. Metody identyfikacji genetycznej a polimorfizm DNA
9.2. Kwas deoksyrybonukleinowy (DNA)
9.3. Polimorfizm długości fragmentów DNA
9.4. Polimorfizm sekwencji DNA
9.5. Technika PCR jako podstawowe narzędzie używane do identyfikacji DNA
9.5.1. Izolacja DNA
9.5.2. Pomiar stężenia DNA
9.5.3. Reakcja PCR
9.5.4. Kontrola jakości reakcji PCR
9.5.4. Identyfikacja produktów PCR
9.5.6. Interpretacja porównawcza wyników profilowania
9.6. Cząsteczka mitochondrialnego DNA
10. Etapy całego procesu identyfikacji genetycznej w pracowniach biologicznych z uwzględnieniem ofiar związanych ze zdarzeniem masowym
11. Genetyczna identyfikacja ofiar związanych ze zdarzeniem masowym
11.1. Cele i założenia w ramach realizowanych badań eksperymentalnych
11.2. Pobieranie i przygotowanie materiału biologicznego do poddania działaniu wysokiej temperatury od osób żywych i ze zwłok przeznaczonego do identyfikacji genetycznej
11.2.1. Materiały i metody
11.3. Genetyczna identyfikacja na podstawie szczątków spalonych zwłok
11.3.1. Izolacja DNA
11.3.2. Oznaczanie jakości i ilości DNA (pomiar stężenia DNA)
11.3.3. Badanie polimorfizmu DNA metodą PCR
11.3.4. Oczyszczanie produktów reakcji PCR
11.3.5. Interpretacja wyników profilowania DNA
12. Wyniki
13. Dyskusja
14. Podsumowanie

Aneks

Bibliografia

Wykaz obowiązujących aktów prawnych i przepisów międzynarodowych

Wykaz tabel

Wykaz rycin

Streszczenia

Streszczenia obcojęzyczne