Jednostka kontrterrorystyczna - element działań bojowych w systemie bezpieczeństwa antyterrorystycznego — Kuba Jałoszyński

WSTĘP

Czas w którym przyszło nam żyć, charakteryzuje się wszechobecnym poczucia zagrożenia terroryzmem.
Praktycznie od lat 60. XX w. zjawisko to wywiera swoje piętno na poczucie bezpieczeństwa narodów.
Niezmiennie też, od tego czasu, źródło działalności terrorystycznej umiejscowione jest przede wszystkim w regionie bliskowschodnim - konflikcie arabsko-izraelskim. Codziennie media informują o eskalacji napięcia i przelewanej krwi w tym regionie. Zmienia się motywacja działalności terrorystycznej (z tej pod sztandarami walki z burżuazyjnym państwem po obecne sztandary walki z niewiernymi, tj. wyznawcami innej niż islam religii), nie zmienia się zaś problem radzenia sobie z zagrożeniem, szukania jego przyczyn, zapobiegania i likwidowania skutków. Obecnie to świat zachodu jest postrzegany przez islamskich ekstremistów jako przyczyna wszelkiego zła i ubóstwa muzułmanów na całym świecie. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej i Izrael to dla islamistów synonim szatana organizującego antymuzułmańską krucjatę. Takie postrzeganie „wrogów” islamu powoduje, że w automatyczny sposób poszerza się krąg państw zagrożonych atakami ze strony terroryzmu reprezentowanego przez islamskich fundamentalistów. Chociaż stanowią oni minimalny procent w całej populacji muzułmanów, to ich zbrodnicza aktywność wpływa na bezpieczeństwo międzynarodowe.

Zagrożenie terroryzmem jest obszarem permanentnej penetracji naukowej. Największą jej część stanowią badania dotyczące istoty tego zjawiska, przyczyn jego ewolucji, jak też powodów stałego zasilania organizacji terrorystycznych przez co raz to nowych zwolenników i aktywistów, gotowych nawet na śmierć w imię głoszonych idei.
Zagadnienia dotyczące zwalczania terroryzmu ukierunkowane są w prowadzonych badaniach na poznanie mechanizmów prawnych zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak też międzynarodowym oraz organizacji systemów antyterrorystycznych.
Teren badań, związany z fizyczną reakcją struktur państwa na zamach terrorystyczny jest zbyt skąpo reprezentowany w opracowaniach zwartych.

Obserwacja wydarzeń ostatnich lat pozwala na wyciągnięcie wniosków, że pomimo „nowego” podejścia terrorystów do „filozofii dokonywania zamachów”, dominują przede wszystkim ataki z wykorzystaniem ładunków wybuchowych (w różnej formie) obliczone na wywołanie skutku w postaci dużej liczby ofiar (rannych i zabitych), sytuacje zakładnicze nie są odosobnione. Terroryści nadal uciekają się do opanowywania budynków lub środków komunikacji, a zakładnicy stanowią kartę przetargową na drodze spełnienia ich żądań. Państwo musi więc posiadać odpowiednio przygotowane, zorganizowane i wyposażone siły zdolne do przeprowadzenia z sukcesem operacji ich uwolnienia wobec braku możliwości pokojowego rozwiązania powstałej sytuacji kryzysowej. Siłami takimi są właśnie jednostki kontrterrorystyczne.

Uciekanie się zarówno przez zorganizowane grupy przestępcze, jak też pojedyncze osoby (akty terroru indywidualnego) do metod tożsamych z metodami terrorystycznymi, powoduje, że siły specjalne, zdolne do siłowego rozwiązania tego typu sytuacji, muszą być stałym elementem systemu bezpieczeństwa w państwie.

W niniejszej publikacji zaprezentowano wyniki badań, które prowadzone były przez wiele lat, w dziedzinie organizacji i funkcjonowania jednostek kontrterrorystycznych. Ich rezultaty publikowane były w monografiach, ukazujących się na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia. Część z nich została wykorzystana w tej publikacji.

W pracy badawczej oparto się na krytycznej analizie materiałów źródłowych, a także wniosków z własnych doświadczeń ze służby w pododdziale kontrterrorystycznym Policji (obserwacja uczestnicząca). W badaniach zastosowano wszystkie formy analizy i syntezy (elementarną, funkcjonalną i logiczną), które w zespoleniu z analogią oraz abstrahowaniem izolującym i generalizującym pozwalały na odpowiednie:
— szeregowanie faktów,
— porównywanie faktów,
— przeciwstawianie faktów,
— zestawianie wyników badań,
— łączenie i oddzielanie treści poznawczych,
— dostrzeganie różnic i podobieństw w elementach przedmiotu badań i efektach poznania,
— systematyzowanie uzyskiwanych wyników badań.

Powyższą procedurę badawczą z powodzeniem zastosowano również podczas prowadzonych badań, których rezultatem było opracowanie rozprawy habilitacyjnej - „Koncepcja współczesnych działań antyterrorystycznych” (2003 rok).
Nie bez znaczenia na proces naukowego poznania miały rezultaty wizyt studyjnych w czeskiej jednostce kontrterrrorystycznej URNA (1996 rok), izraelskiej YA'MA'M (1997 rok), niemieckiej GSG-9 (2009 rok), a także wywiady eksperckie z osobami zajmującymi się działaniami kontrterrorystycznymi, w tym m.in. z Muki Betserem (1990 rok), żołnierzem izraelskiej jednostki Sayeret Mat'kal, uczestnikiem i dowódcą operacji uwolnienia izraelskich zakładników w Entebbe w 1976 roku.

Głównym celem prowadzonych badań, było: dokonanie identyfikacji funkcjonowania jednostki kontrterrorystycznej jako podmiotu realizującego działania bojowe w walce z zagrożeniami terrorystycznymi.
Aby osiągnąć tak założony cel główny, konieczne było zrealizowanie następujących celów szczegółowych, w których należało:

1. Określić istotę współczesnego terroryzmu i jego wpływ na bezpie-czeństwo państwa.
2. Ocenić stopień zagrożenia obszaru Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli zjawiskiem terroryzmu.
3. Określić elementy składowe systemu antyterrorystycznego Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Zdefiniować pojęcie jednostki kontrterrorystycznej i określić podstawowe czynniki determinujące jej skuteczne funkcjonowanie.
5. Określić zakres i charakter działań podejmowanych przez jednostkę kontrterrorystyczną.
6. Dokonać analizy wybranych, przeprowadzonych w minionych latach, działań bojowych policyjnych i wojskowych jednostek kontrterrorystycznych.

Przy tak sformułowanych, w procesie badawczym, celach główny problem badawczy zawarto w postaci pytania: Jakie jest miejsce i rola w systemie bezpieczeństwa antyterrorystycznego Rzeczypospolitej Polskiej jednostki kontrterrorystycznej? Pozostałe szczegółowe problemy badawcze zostały zawarte w następujących pytaniach:

- Jakie znaczenie mają zagrożenia terrorystyczne w kontekście współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa państwa?
- Jakie są źródła i na czym polega istota współczesnego terroryzmu i jakie mogą być kierunki jego rozwoju?
- Jaki jest stopień zagrożenia terroryzmem obszaru Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli?
- Jakie wymagania należy spełnić aby można było mówić o profesjonalnej jednostce kontrterrorystycznej?
- Jaki jest stan obecny i kondycja jednostek kontrterrorystycznych w Rzeczypospolitej Polskiej?
- Jakie są możliwości współpracy pomiędzy jednostkami kontrterrorystycznymi w ramach Unii Europejskiej?
- Jakim wymaganiom formalno-prawnym, podlega proces organizacji działań w ramach operacji antyterrorystycznej w Rzeczypospolitej Polskiej?
- Jak były prowadzone, na przestrzeni ostatnich lat, działania bojowe policyjnych i wojskowych sił kontrterrorystycznych?

Konsekwencją zaprezentowanego procesu badawczego było sformułowanie hipotezy roboczej:
Prawidłowo funkcjonująca w systemie bezpieczeństwa antyterrorystycznego państwa jednostka kontrterrorystyczna
ma pierwszorzędne znaczenie dla sprawnego funkcjonowania tego systemu.

Sformułowano także następujące hipotezy robocze:

1. Terroryzm jest zjawiskiem mającym bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo państwa.
2. Jednym z najbardziej istotnych elementów reagowania reaktywnego na zagrożenia terrorystyczne systemu bezpieczeństwa antyterrorystycznego państwa jest jednostka kontrterrorystyczna.
3. Specyfika działań jednostki kontrterrorystycznej wymaga nieszablonowego procesu w jej budowaniu i przygotowaniu do działań bojowych.
4. Międzynarodowa wymiana doświadczeń pomiędzy jednostkami kontrterrorystycznymi jest we współczesnym świecie warunkiem tworzenia międzynarodowych komponentów kontrterrorystycznych,
zdolnych do wykonywania wspólnych działań bojowych.
5. Organizacja dowodzenia jednostkami kontrterrorystycznymi, w ramach operacji antyterrorystycznej (Policji i Sił Zbrojnych), ma bezpośrednie przełożenie na skuteczność ich prowadzenia.
6. Doświadczenia z przeprowadzonych operacji bojowych, policyjnych i wojskowych sił kontrterrorystycznych, stanowią cenne źródło wiedzy w procesie doskonalenia rozwiązań taktycznych.

Prezentowana publikacja w kontekście poznawczym:

- wskazuje na zagrożenia bezpieczeństwa zjawiskiem terroryzmu,
- porządkuje terminologię i pojęcia związane z organizacją i funkcjonowaniem jednostki kontrterrorystycznej,
- prezentuje organizację działań bojowych związanych z wykorzystaniem w nich jednostki kontrterrorystycznej Policji i Sił Zbrojnych w warunkach Rzeczypospolitej Polskiej,
- przedstawia optymalne podporządkowanie jednostki kontrterrorystycznej w strukturach podmiotów państwa odpowiedzialnych za jego bezpieczeństwo.

Natomiast w kontekście utylitarnym wskazuje ona:

- determinanty i uwarunkowania w tworzeniu jednostki kontrterrorystycznej,
- główne kierunki doskonalenia organizacji funkcjonowania jednostki kontrterrorystycznej w warunkach Rzeczypospolitej Polskiej.

Niniejsza monografia składa się z czterech rozdziałów, których rozdział pierwszy odnosi się do problematyki współczesnych zagrożeń terrorystycznych, metod i form działalności terrorystycznej, organizacji systemu bezpieczeństwa antyterrorystycznego państwa.
Rozdział drugi prezentuje proces tworzenia jednostki kontrterrorystycznej, jej strukturę organizacyjną, taktykę działania, zasady naboru i selekcji kandydatów do służby w niej, a także podstawową wiedzę na temat środków walki oraz wyposażenia specjalistycznego niezbędnego do realizacji zadań. W rozdziale trzecim omówiono organizację jednostki kontrterrorystycznej w Policji i Siłach Zbrojnych oraz funkcjonowanie europejskiej platformy współpracy policyjnych jednostek specjalnych, przeznaczonych do walki z terroryzmem - ATLAS. Rozdział czwarty odnosi się zarówno do organizacji działań w ramach operacji antyterrorystycznej, jak też omawia wybrane operacje bojowe sił kontrterrorystycznych. W zakończeniu dokonano podsumowania wyników badań oraz zaprezentowano wnioski wynikające z ich analizy.

Książka „Jednostka kontrterrorystyczna - element działań bojowych w systemie bezpieczeństwa antyterrorystycznego” nie powstałaby, gdyby nie pomoc wielu osób wspierających ten projekt. Mając powyższe na uwadze chciałbym podziękować płk. rez. dr. inż. Stanisławowi Kulczyńskiemu, za wyrażenie zgody na wykorzystanie w niniejszej monografii opracowań (podrozdział 1.1.1.), które to powstały m.in. w wyniku rozmów jakie ze sobą prowadziliśmy na temat terroryzmu oraz sposobów zapobiegania i zwalczania tego zjawiska.
Dziękuję również insp. Arturowi Skwarczyńskiemu dyrektorowi Biura Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji, Ireneuszowi Chloupkowi ekspertowi ds. jednostek specjalnych, Damianowi Szlachterowi ekspertowi ds. terroryzmu, za pomoc w uzyskaniu materiałów źródłowych, które wykorzystano podczas pracy nad publikacją.


SPIS TREŚCI :

WSTĘP

1. TERRORYZM A BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA

1.1. Terroryzm przełomu XX i XXI wieku
1.1.1. Metody działań terrorystycznych
1.2. Przeciwdziałanie i zwalczanie zagrożeń terrorystycznych
1.3. System bezpieczeństwa antyterrorystycznego państwa
1.3.1. Podsystem rozpoznania
1.3.2. Podsystem koordynacji
1.3.3. Podsystem prewencji
1.3.4. Podsystem reagowania kryzysowego
1.3.5. Podsystem ścigania
1.3.6. Podsystem operacyjny

2. JEDNOSTKA SPECJALNA DO WALKI Z TERRORYZMEM

2.1. Zadania jednostki kontrterrorystycznej
2.2. Struktura organizacyjna jednostki kontrterrorystycznej
2.3. Taktyka działania jednostki kontrterrorystycznej
2.3.1. „Strzał ratunkowy” — strzelec wyborowy w działaniach bojowych jednostki kontrterrorystycznej
2.4. Dobór i selekcja kandydatów do służby w jednostce kontrterrorystycznej
2.5. Przygotowanie jednostki kontrterrorystycznej do działań bojowych
2.6. Środki walki i specjalistyczne wyposażenie jednostki Kontrterrorystycznej

3. SIŁY KONTRTERRORYSTYCZNE W STRUKTURACH PAŃSTWA

3.1. Jednostka kontrterrorystyczna w Siłach Zbrojnych i Policji
3.1.1. Biuro Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji
3.1.2. Wojskowa Formacja Specjalna GROM
3.2. ATLAS - platforma współpracy policyjnych jednostek specjalnych Unii Europejskiej
3.2.1. Rys historyczny powstania organizacji ATLAS
3.2.2. Jednostki policyjne zrzeszone w organizacji ATLAS
3.2.3. Działalność Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP w ramach ATLAS-u

4. DZIAŁANIA BOJOWE SIŁ KONTRTERRORYSTYCZNYCH

4.1. Pojęcie operacji antyterrorystycznej
4.2. Planowanie działań kontrterrorystycznych
4.3. Wybrane operacje bojowe policyjnych sił kontrterrorystycznych
4.3.1. GSG-9 - Mogadisz 1977 rok
4.3.2. STERN - Berno 1982 rok
4.3.3. GIGN - Marsylia 1994 rok
4.3.4. BLACK CATS - Bombaj 2008 rok
4.3.5. SWAT - Manila 2010 rok
4.4. Wybrane operacje bojowe wojskowych sił kontrterrorystycznych
4.4.1. Sayeret Mat'kal - lotnisko Lod 1972 rok
4.4.2. Sayeret Mat'kal - Entebbe 1976 rok
4.4.3. SAS - Londyn 1980 rok
4.4.4. FOES - Lima 1997 rok
4.4.5. ALFA, WYMPIEŁ - Moskwa 2002 rok

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

ANEKSY