Dionizos w Rzymie - DANUTA MUSIAŁ

Z okładki :

Dionizos był jednym z najpopularniejszych bogów świata starożytnego i czczono go wszędzie tam, gdzie dotarła kultura grecka, ale tylko w Rzymie jego czcicieli spotkały represje ze strony władz.
Zbieg okoliczności, czy efekt świadomej polityki?
„Dionizyjskie" epizody w dziejach Rzymu pozwalają lepiej zrozumieć napięcia towarzyszące przekształcaniu się republiki rzymskiej w imperium.

Ze Wstępu [fragment] :
Dionizos, jak żaden inny bóg greckiego panteonu, jest „obecny w zabytkach i przyrodzie Grecji oraz Italii, w za­chowanej materialnej tradycji antyku. Można mówić wręcz o wszechobecności w nich elementu dionizyjskiego".
Nic więc dziwnego, że od ponad stu lat zajmuje on ważne miejsce w badaniach nad różnymi aspektami antycznej religijności, czy szerzej — antycznej kultury. Do humani­styki wprowadził go Friedrich Nietzsche, kładąc podwali­ny pod nowoczesny „obraz" Dionizosa, jak to ujął Albert Heinrichs w jednym ze swoich artykułów o historii stu­diów nad fenomenem tego boga. Nietzsche nadał „ży­wiołowi dionizyjskiemu" rangę głównego duchowego doświadczenia klasycznej starożytności. Istotą jego kon­cepcji zaprezentowanej w Narodzinach tragedii (1872) było przeciwstawienie dwóch bogów: Dionizosa i Apol­la, symbolizujących dwa przeciwstawne żywioły, do któ­rych opisu zastosował Nietzsche atrakcyjne metafory upojenia i snu.
Upojenie przejawiało się według niego w mu­zyce i narkotycznym tańcu, czyli domenie Dionizosa, natomiast senne marzenia powiązał z wieszczymi funk­cjami Apolla.
Generalnie w przeciwstawieniu szaleństwa harmonii i uporządkowaniu widział Nietzsche konieczny czynnik rozwoju greckiej kultury, a Dionizosa postrzegał jako symbol twórczego poznania ...


SPIS TREŚCI :

Wstęp   

1. Bóstwa greckie w Rzymie

Religia rzymska: pytania i wątpliwości
Hellenizacja i akulturacja
Rzymian przemyślenia o bogach i rytuałach: interpretatio Graeca i ritus Graecus

2. Ceres, liber i Libera

Bóstwa z Awentynu
Ceres i Demeter

3. Dionizos, Liber i wino

Dionizos w Italii
Liber i Dionizos

4. Liber, Dionizos i Liberalia

Owidiusz i religia rzymska
Liberalia w Fasti Owidiusza
Kto patronował Liberaliom?

5. Bakchanci i bakchantki

Stowarzyszenia, kluby i wspólnoty
Pod opieką bóstw
Wokół Dionizosa

6. Afera Bakchanaliów: dylematy współczesnej historiografii

Religia czy polityka?
Liwiusz o Bakchanaliach: źródła i interpretacje
Bakchanalia i rzymska religia publiczna

7. Sceny dionizyjskie

W kręgu nowej mitologii
Willa misteriów

Bibliografia

Indeks terminów religijnych, nazw świąt i obrzędów

Indeks osób, bogów, postaci mitologicznych i nazw geograficznych

Resume

Aneks: Sceny dionizyjskie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.

Wybór i opracowanie Dorota Gorzelany