Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy — między polskością a niemieckością

Z notatki wydawniczej :

Ślązacy, Kaszubi, Warmiacy i Mazurzy to społeczności ludności rodzimej (miejscowej, autochtonicznej) od setek lat zamieszkujący obszary dzisiejszych Ziem Zachodnich i Północnych Polski. Burzliwe losy tej ludności spowodowały, iż stanowi ona typowy przykład grup pogranicza społecznego. Charakteryzuje je wielość tożsamości (można być np. polskim bądź niemieckim Ślązakiem lub jedynie Ślązakiem, Polakiem czy też Niemcem). Śląską czy też mazurską tożsamość tworzy w równym stopniu „tutejszość”, tzn. śląskość lub mazurskość, ale także polskość i niemieckość. Te trzy komponenty kulturowe wzajemnie się uzupełniają, a nie wykluczają.

Pierwsza część książki, zawierającej 25 tekstów, dotyczy rozważań na temat narodu kulturowego jako kategorii badawczej w socjologii narodu, stosunku ludności rodzimej do Narodowego spisu powszechnego (2002 r.) i Ustawy o mniejszościach (2005 r.) oraz „światów społecznych” jako kategorii badań ludności Ziem Odzyskanych.
Następna część zawiera analizy problematyki społeczności śląskiej, kaszubskiej i mazursko-warmińskiej.

Ostatnia część książki dotyczy aspektów porównawczych. Ideą tego zamierzenia było porównanie losów Ślązaków, Kaszubów, Mazurów i Warmiaków, żyjących na szeroko rozumianym polsko-niemieckim pograniczu społecznym ze społecznościami ewangelickich Litwinów Pruskich żyjących na dawnym pograniczu niemiecko-litewskim (Kraj Kłajpedzki /Litwa Zachodnia), Alzatczyków mieszkających od stuleci na pograniczu niemiecko-francuskim oraz Serbołużyczan zamieszkujących współczesny obszar styku trzech państw: Niemiec, Czech i Polski. Tom zamyka studium porównawcze dotyczące dylematów tożsamościowych ludności śląskiej i karpatorusińskiej (łemkowskiej).


SPIS TREŚCI :

Wstęp

Andrzej Sadowski — Naród kulturowy jako kategoria badawcza w socjologii narodu

Sławomir Łodziński — Instytucje i tożsamość etniczna. Ślązacy i Kaszubi wobec Narodowego Spisu Powszechnego Ludności (2002 r.) i ustawy o mniejszościach (2005 r.)

Anna Szyfer — Różnorodność dziedzictwa kulturowego grup osadniczych a procesy społeczno-kulturowe na Ziemiach Zachodnich i Północnych. (Kategoria „światów społecznych" jako narzędzie w badaniach i analizie)

ŚLĄZACY

Zbigniew Kurcz — Naród śląski w świetle ideologii przodowników i w świadomości uczestników wyobrażonej  wspólnoty

Maria Szmeja — Analiza treści historycznych przekazywanych wewnątrz grup na Śląsku. Dyskusje internetowe na forum „Gazety Wyborczej"

Patrycja Bałdys, Robert Geisler — Śląski neotrybalizm - od konfliktu do nowoczesnego ruchu regional­nego. Ewolucja Ruchu Autonomii Śląska i jego ideologii

Franciszek Jonderko — Perspektywy przemian struktury społecznej śląskiej wsi w świetle zasobów mieszkaniowych

Paweł Popieliński — Młodzi Ślązacy między niemieckością a polskością

Teresa Sołdra-Gwiżdż — Edukacja w wielokulturowej społeczności Opolszczyzny

KASZUBI

Marek Latoszek — Polska tożsamość Pomorzan w kontekście uwag nad wynikami Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r.

Brunon Synak — Przemiany kaszubskiej tożsamości

Monika Mazurek — Tożsamość kaszubska jako tożsamość nabyta - analiza zjawiska

Katarzyna Warmińska — Kim jesteśmy? Status etniczny Kaszubów w oczach kaszubskich ideologów

Cezary Obracht-Prondzyński — Ruch kaszubsko-pomorski u progu XXI wieku. Stan organizacyjny i dylematy programowe

Henryk Galus — Struktura ruchu regionalnego na Pomorzu

MAZURZY I WARMIACY

Andrzej Sakson — Mazurzy - dylematy tożsamości

Łukasz Rogowski — Przemiany tożsamości wsi na Warmii w latach 1920-2005. Studium historyczno-socjologiczne na przykładzie wsi Purda Wielka

Marcin Tujdowski — Świadomość Warmiaków w świetle badań socjologicznych. Pilotażowe badania w Purdzie Wielkiej

Irena Kotowicz-Borowy — Poczucie tożsamości kulturowej drobnej szlachty na pograniczu mazowiecko-pruskim

Bożena Domagała — Mniejszość niemiecka i mniejszość ukraińska na Warmii i Mazurach. Dwa wzorce rozwiązywania problemów związanych z nauczaniem języka ojczystego

Aleksandra Trzcielińska-Polus — Rola mniejszości narodowych w stosunkach międzynarodowych. (Mniejszość niemiecka w Polsce na forum Bundestagu w latach 1990-2002)

LITWINI PRUSCY (LIETUVININKAI), ALZATCZYCY, SERBOŁUŻYCZANIE, KARPATORUSINI (ŁEMKOWIE)

Silva Pocyte — Problem identyfikacji narodowej litewskich autochtonów (Lietuvininkai) i Niemców we współczesnym Kraju Kłajpedzkim

Agnieszka Chwieduk — Kiedy tożsamość „mówi po naszemu"? Antropologiczna interpretacja tożsamości grupowej w odniesieniu do pogranicza - na przykładzie Alzacji

Marcin Tujdowski — Zmiany świadomości Serbołużyczan

Ewa Michna — Śląskie i karpackorusińskie dylematy tożsamościowe. Aspiracje narodowe śląskich i karpackorusińskich liderów etnicznych. Próba analizy  porównawczej