„Acta Biologica Silesiana”. T. 36/53: Ekologia roślin i zwierząt terenów uprzemysłowionych

Fragment treści Części I Szata roślinna doliny Kłodnicy i terenów przyległych
w warunkach silnej antropopresji – stan obecny:

„ Wstęp

Zlewnia rzeki Kłodnica należy do największych w Górnośląskim Okrę­gu Przemysłowym,
zajmującym centralną część województwa śląskiego i Wyżyny Śląskiej […]
Obszar ten należy do najbardziej uprzemysłowionych nie tylko w Polsce, ale i na świecie.
Najstar­sze ślady osadnictwa pochodzą tu już z paleolitu (8 tys. lat p.n.e.), a w miarę upływu
czasu stają się coraz liczniejsze. Dotyczy to zwłaszcza rejonu Gli­wic, Katowic i Zabrza.
Do XII w. głównym zajęciem ludności było łowiec­two i rolnictwo. Odkrycie złóż rud metali
kolorowych przyczyniło się do rozwoju hutnictwa. W późniejszym okresie rozpoczęto
wydobywanie węgla kamiennego. Pierwsza kopalnia powstała w Rudzie Śląskiej w 1751 r.[…]
Węgiel umożliwił rozwój wielu gałęzi przemysłu, szczególnie hut żelaza, a także wsi, miast
i szlaków komunikacyjnych. Presja człowieka na otaczające go środowisko przyrodnicze
nie ograniczała się do jednora­zowych zmian, lecz trwa nieustannie od co najmniej 10 tys. lat,
powodując ciągłe jego przekształcenia […]. Wraz ze zmianą natężenia i typu antropopresji
przekształceniom w różnym stopniu podlegają zbiorowiska roślinne…

Badania florystyczne Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, obejmujące także obszar
doliny Kłodnicy, prowadzone były od połowy XIX w.[…]
Umożliwiają prześledzenie zmian, jakie dokonały się we florze tych terenów na przestrzeni
ostatnich 150 lat. Pierwsze badania fitosocjologiczne przeprowadzono w latach siedemdziesiątych
XX w.[…] Mimo stosunkowo niedługiego odcinka czasu, jaki upłynął od wymienionych badań,
można zauważyć istotne zmiany w szacie roślinnej badanego obszaru […]
Celem niniejszego opracowania jest:
– przedstawienie aktualnego stanu flory doliny Kłodnicy i przylegających do niej obszarów leśnych,
– analiza flory pod kątem udziału procentowego poszczególnych rodzin, gatunków górskich,
form życiowych według C. Raunkiaera, grup geograficzno-historycznych (udziału gatunków
obcego pochodzenia), gatunków podlegających ochronie prawnej, rzadkich i zagrożonych,
oraz pod względem ich przywiązania do poszczególnych zbiorowisk roślinnych.

Położenie

Kłodnica jest prawobrzeżnym dopływem Odry. Pod względem geograficznym […] oraz przyrodniczym
[…] zaklasyfikowano ją do Wyżyny Śląskiej w Pasie Wyżyn Środkowych. Badany odcinek należy
do jednych z niewielu fragmentów, na których rzeka zachowała półnaturalny charakter przebiegu
koryta wraz z rozległą doliną, mającą tu średnio około 100 m szerokości. Usytuowany jest pomiędzy
Starymi Panewnikami – dzielnicą Katowic, a Kłodnicą – dzielnicą Rudy Śląskiej, i liczy około 3,5 km
długości. W obrębie płaskiego dna doliny znajdują się liczne starorzecza, będące ostoją roślinności
wodnej i szuwarowej…”

Oprócz problematyki Doliny Kłodnicy w publikacji znajdują się również inne teksty.
Pozostałe teksty, których tytuły w jęz. polskim zaznaczono w spisie treści
w nawiasach kwadratowych zostały wydane w jęz. angielskim. Teksty te posiadają streszczenia
w jęz. polskim i rosyjskim.

Poniżej szczegółowy spis treści :

SPIS RZECZY

Stanisław Cabała, Czesław Greń: Szata roślinna doliny Kłodnicy i terenów przyległych
w warunkach silnej antropopresji – stan obecny. Część I. Analiza flory

Stanisław Cabała, Czesław Greń: Szata roślinna doliny Kłodnicy i terenów przyległych
w warunkach silnej antropopresji – stan obecny. Część II. Zbiorowiska nieleśne

Stanisław Cabała, Czesław Greń: Szata roślinna doliny Kłodnicy i terenów przyległych
w warunkach silnej antropopresji – stan obecny. Część III. Zbiorowiska leśne

Stanisław Cabała, Teresa Zaufal, Sylwia Jojczyk: Badania populacyjne Vaccinium myrtillus L.
na terenie aglomeracji katowickiej i Beskidu Śląskiego

Anna Orczewska, Edyta Sierka: Charakterystyka fitosocjologiczna grądów Tilio cordatae-Carpinetum betuli w wariancie z Carex brizoides występujących na Płaskowyżu Głubczyckim i Wyżynie Śląskiej

Irena Bielańska-Grajner, Barbara Kłos: Planktonic rotifers (Rotifera) in two field ponds in Rudziniec (Upper Silesia) [Planktonowe wrotki (Rotifera) w dwóch stawach śródpolnych na terenie Rudzińca (Górny Śląsk)]

Ryszard Ciepał, Bernard Palowski, Iwona Łukasik: Contamination of nature reserves „Stok Szyndzielni” and „Barania Góra” by heavy metals and sulphur [Poziom zanieczyszczenia rezerwatów przyrody „Stok Szyndzielni” i „Barania Góra” przez metale ciężkie i siarkę]

Maja Głowacka, Grzegorz Michalski, Marzena Gancarczyk-Gola, Tomasz Gola: The common yew (Taxus baccata L.) population in Wysoka Lelowska Kępino near Żarki in Southern Poland [Populacja cisa pospolitego (Taxus baccata L.) w Wysokiej Lelowskiej Kępinie koło Żarek (południowa Polska)]

Anna Orczewska: The effect of disturbance on the herb layer composition of isolated woodlands [Wpływ zaburzeń na skład runa izolowanych lasów]

Anna Śliwińska-Wyrzychowska, Tadeusz Kimsa, Edyta Sierka, Barbara Majchrzak: Analysis of the spatial structure of a pinewood phytocoenosis on basis of ecological indicators [Analiza struktury przestrzennej fitocenozy boru sosnowego na podstawie wskaźników ekologicznych]

Anna Śliwińska-Wyrzychowska, Tadeusz KimsaI, Edyta Sierka, Barbara Majchrzak: Spatial structure of the herb layer of a pinewood community Leucobryo-Pinetum in Kraków-Częstochowa Upland (southern Poland) [Struktura prze­strzenna runa boru sosnowego Leucobryo-Pinetum na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (południowa Polska)]

Teresa Zaufal: Effectiveness of the generative reproduction of Vaccinium myrtillus and Vaccinium vitis-idaea in the environment under strong antropopressure [Efektywność reprodukcji generatywnej Vaccinium myrtillus i Vaccinium vitis-idaea w środowisku pod silną antropopresją]