Utracone ocalone. Historia powstania i rozpadu zbiorów Muzeum Ziemi Sądeckiej oraz powojenne losy Muzeum w Nowym Sączu

Fragment wstępu:

Oddajemy w Państwa ręce katalog towarzyszący wystawie „Utracone, ocalone”, zrealizowanej w ramach projektu „Historia powstania i rozpadu zbiorów Muzeum Ziemi Sądeckiej oraz powojenne losy Muzeum w Nowym Sączu, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Badanie polskich strat wojennych”, której głównym celem było ukazanie strat wojennych poniesionych przez Muzeum Ziemi Sądeckiej w latach 1939–1945.

Instytucjonalne początki muzealnictwa sądeckiego sięgają 1909 r. Prawie dwadzieścia lat później, w 1938 r., Muzeum pomieszczono w wyremontowanym zamku starościńskim, w którym zgromadzono kilkutysięczne zbiory z zakresu archeologii, historii, etnografii i historii sztuki. Wybuch II wojny światowej przekreślił dalszy rozwój nowosądeckiej instytucji muzealnej. Okupacja doprowadziła bowiem nie tylko do utraty większości zabytkowych przedmiotów, ale również do zniszczenia samej siedziby muzeum, która została wysadzona w powietrze 18 stycznia 1945 r. To, co zostało ze zbiorów muzealnych, stanowiło jedynie niewielki szczątek przedwojennej całości, ocalały głównie dzięki Romanowi Szkaradkowi i Romualdowi Regule, przedwojennym kustoszom, zaangażowanym bez reszty w ratowanie historycznego dziedzictwa Sądecczyzny.

Działania mające na celu reaktywację Muzeum w Nowym Sączu podjęto niemal bez pośrednio po wyparciu Niemców z terenów Sądecczyzny. Ogromne trudności w zakresie usuwania skutków wojny i okupacji sprawiły, że nie przyniosły one natychmiastowego rezultatu. Czekać na to trzeba było do 10 września 1946 r., kiedy to w nowych warunkach ustrojowych nowosądecka instytucja muzealna na nowo podjęła realną działalność, podlegając organizacyjnie Ministerstwu Kultury i Sztuki.

Wystawa będąca podstawą wydania katalogu składała się z trzech części. Część pierwsza pt. Jak to się zaczęło? odnosiła się do genezy i początków instytucji muzealnych. Część druga pt. Od Muzeum Ziemi Sądeckiej do Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu przedstawiała główne problemy muzealnicze, takie jak pozyskanie siedziby własnej oraz tworzenie ekspozycji stałej. Część trzecia pt. Zbiory muzealne przedwojenne przybliżała utraconą spuściznę historyczno-kulturową. Ważne dopełnienie całości stanowiła prezentacja eksponatów ocalałych z zawieruchy wojennej i okupacji niemieckiej, znajdujących się obecnie w zbiorach trzech działów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu: Etnograficznego, Historyczno-Archeologicznego i Sztuki.

Niniejsza publikacja stanowi próbę kompleksowego ukazania historii Muzeum w Nowym Sączu, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia zniszczeń i strat poniesionych w latach 1939–1945. Równie istotnym celem przyświecającym jej autorom było przybliżenie Sądeczanom dziejów jednej z najważniejszych instytucji kultury miasta i regionu: zamyślanej nieśmiało od połowy XIX w., powstałej w formie zalążkowej w 1909 r., funkcjonującej realnie w przestrzeni publicznej od 1938 r., niszczonej i likwidowanej w latach okupacji niemieckiej, reaktywowanej po II wojnie światowej, rozbudowywanej instytucjonalnie od 1946 r. w zmieniających się uwarunkowaniach społeczno-politycznych. […]

SPIS TREŚCI:

Wstęp

Piotr Wierzbicki — Obraz zamku sądeckiego na przestrzeni wieków – analiza stanu badań

Dawid Golik — Zamek sądecki w czasie II wojny światowej oraz jego zniszczenie

Leszek Migrała — Muzealnictwo w Nowym Sączu do 1945 r.

Leszek Migrała — Muzeum w Nowym Sączu w latach 1945–1975

Maria Marcinowska — Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu od 1975 r. po współczesność. Wybrane działania

Bartłomiej Czech — Próba klasyfikacji strat wojennych poniesionych przez Muzeum nowosądeckie na podstawie inwentarzy muzealnych oraz zachowanej dokumentacji archiwalnej

Justyna Stasiek-Harabin — Pochodzenie i losy eksponatów Muzeum Ziemi Sądeckiej do 1945 r.

Joanna Hołda — Zbiory Działu Etnograficznego

Beata Wierzbicka — Zbiory Działu Historyczno-Archeologicznego

Edyta Ross-Pazdyk — Zbiory Działu Sztuki

Bibliografia

.

Ostatni egzemplarz magazynowy z minimalnymi śladami składowania na okładce jak na fot. !